Мевачилик ва сабзавотчилик

19- jadval
Mevali o‘simliklarni yetishtirish uchun suvga bo‘lgan extiyoj

Ekinlar	Ekilgan maydon,	Sug‘orishlar soni	Sug‘orish me’ri, m^3ga	Umumiy suv me’yori, m^3^, ga	Jami maydondagi suvga bo‘lgan talab, m^3
1.Mevali ko‘chatzor: ko‘paytirish bo‘limi ko‘chatzorning I dalasi ko‘chatzorning II dalasi	1.5 7 12
2.Yosh bog‘	75
3.Hosildor bog‘	90
4.Mevazor: yertut xo‘jag‘at qorag‘at va krijovnik	12 6 10

Nazorat savollari.

1. 
   O‘simliklarning suv rejimini boshqarish.
   
2. 
   Suv me’yori va sug‘orish soni, sug‘orish rejimi nima.
   
3. 
   Tuproq namligini aniqlashning asosiy usullarini ta’riflab bering.
   

9-amaliy mashg‘ulot:
Meva o‘simliklarini parvarish qilishda organik va mineral o‘g‘itlardan foydalanish bo‘yicha xisob kitoblar.


Mashg‘ulot maqsadi: Mevali o‘simliklar yetishtirishda turli xil o‘g‘itlardan foydalanish bo‘yicha hisob-kitoblar o‘tkazish bilan talabalarni tanishtirish va ularga amaliy ko‘nikmalar berish.
Kimyoviy tekshirishlarning ko‘rsati-shicha, o‘simliklarda D.I.Mendeleev davriy sistemasi elementlarining kamida yarmi bor. O‘simliklar quruq moddasida uglerod hissasi – 45%, kislorod – 42% va vodorod – 7%. Shuningdek, o‘simliklar tarkibiga azot, fosfor, kaliy, kalsiy, magniy, oltingugurt va temir ham kiradi.
Aytib o‘tilgan yettita asosiy elementdan tashqari o‘simliklarga kam miqdorda bor, molibden, mis, marganes, rux va boshqa bir qator elementlar zarur. Har bir oziq elementi o‘simlikda ma’lum fiziologik vazifani bajaradi, uni boshqa element bilan ajratib bo‘lmaydi.
Ulardan birontasining yetishmasligi o‘simliklar hayt faoliyatining buzilishiga va hosildorligining pasayishiga olib keladi. Ma’lumki, tuproqda o‘simliklar o‘zlashtira olmaydigan oziq moddalarining o‘zlashtiriladigan shakllarga o‘tish jarayoni uzluksiz kechadi.
Mevali o‘simliklarning bir yillik novdalari, mevalari, barglari va boshqa a’zolari oziq moddalarni olib chiqib ketishi tuproqni keskin kuchsizlantiradi, 20-26 yillik hosildor bog‘ gektariga 12-15 tonnadan hosil bersa, tuproqdan yiliga o‘rta hisobda 86.5 kg azot, 26 kg fosfor, 85.5 kg kaliy olib chiqishi aniqlangan. Tabiiyki, mevazor bog‘ning hosildorligini yuqori darajada va barqaror saqlab qolish uchun tuproqdan olib chiqilgan oziq elementlarining o‘rnini o‘z vaqtida to‘ldirishi zarur.
Madaniy (mineral) va mahalliy (organik) o‘g‘itlar mevali o‘simliklar hosildorligini oshirishning samarali usullaridan biridir. O‘g‘it solishda tuproq unumdorligi, mevali o‘simlikning biologik xususiyatlari, ekologik sharoitlar, mintaqada dehqonchilik harakteri, o‘simliklarning yoshi va ahvoli hamda ekin ekish tartibi hisobga olinishi lozim.
Quyidagi mevali o‘simliklar turlarini berilgan maydonda yetishtirish uchun talab qilinadigan o‘g‘itlarni hisoblab chiqing:
1. Urug‘li turlar bog‘ini barpo qilish – 50 ga;
2. Hosil bermaydigan urug‘li bog‘ – 120 ga;
3. Hosil beradigan urug‘li bog‘ – 75 ga;
4. Anor – 15 ga;
5. Anjir – 10 ga;
6. O‘rik – 45 ga;
7. Bodom – 25 ga;
8. Pakana payvandtagli hosil bermaydigan bog‘ – 75 ga;
9. Pakana payvandtagli hosil beradigan bog‘ – 50 ga;