Мевачилик ва сабзавотчилик

5. Kech kuzda ekish. Bu muddatda bahorda ekiladigan piyoz, ildizmevalar, kartoshka va ikki yillik sabzavotlar ekilib, maysalarni bahorda undirib olishga mo‘ljallanadi. SHuning uchun ekinlarni kech kuzda ekishga doimiy sovuq kunlar boshlanishi bilan, odatda, noyabr - dekabrning boshlarida kirishiladi. Ekinlarni haddan tashqari yerga ekish, ularning bevaqt-kuzdayoq unib chiqishiga va yosh nihollarning sovuqda nobud bo‘lishiga olib keladi. Kech kuzda ekilgan urug’lar bahorda ekilganiga nisbatan birmuncha erta unib chiqadi, ammo o‘simliklarning keyingi o‘sishi va rivojlanishi bahordagidek sharoitlarda boradi.
Kech kuzda ekiladigan sabzavotlarni bahorda sekin yetiladigan va shu sababli ularni o‘z vaqtida ekishga imkoniyat bo‘lmaydigan, jumladan, o‘tloq-botqoq yoki torfli-botqoq yerlarga ekish tavsiya qilinadi. Biroq kech kuzda ekilgan kartoshka va ikki yillik sabzavot ekinlari urug’ini sovuq o‘rta xavfi tug’iladi, nish beqaror kelgan, yillarda, yahni sovuq havo birdaniga issiq havo bilan almashinganda kuzda ekilgan ildizmevalarning ko‘pincha erkaklab ketish, hollari kuzatiladi. SHuning uchun kech kuzda ekiladigan ekinlarni qishi qattiq keladigan va qor qoplami qa­lin bo‘ladigan tog’ oldi rayonlarida ekish ishonchlidir.
Erta bahor va kech kuzda ekiladigan ekinlar urug’i, odatda, tekis yerga ekiladi va maysalar ko‘ringandan keyin, sug’orish egatlari olinadi. Lekin maqsad urug’larni mumkin qadar tezroq undirib olish va hosilni ertaroq etishtirish bo‘lsa, bunday hollarda ularni pushta-egatlarga ekilgani mahqul, chunki pushtalar quyoshda yaxshi qiziydi.
Kech bahorgi, yozgi va kuzgi sabzavotlar oldindan tayyorlab qo‘yilgan yoki ekish bilan bir yo‘la olingan egatlarga ekiladi. Ekish oldidan yoki ekib bo‘lgandan keyin yer darhol sug’oriladi.
Ko‘chatlar pushtaning bir yoki ikkala tomonga o‘tqazilishi mumkin. Pushtalarning bir tomoniga o‘tqazilsa, ekinlarni mexanizmlar yordamida ishlab ancha oson ko‘chadi. Lekin, pushtalarning ikki tomoniga o‘tqazilganda gektarlardagi tup soni bir tomonga ekilganiga qaraganda bir­muncha ko‘p bo‘ladi. Palak otib o‘sadigan poliz ekinlari, bodring yoki pomidor (agar qoziqlarga boylanmasa), odatda, pushtalarning ikki tomoniga ekiladi.
Sabzavot ekinlari turiga, ekish muddatiga, joyiga, hosildan foydalanish yo‘nalishiga va boshqa sharoitlarga qarab har xil usullarda ekiladi (3-rasm).
1. Sochma usul. Sochma qilib ekish usulidan ko‘chat etishtirishda, shuningdek, ochiq yerlarda ko‘kat ekinlar o‘stirishda foydalaniladi.