Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
174 
ўтилган, 
бозорлар 
товарлар 
билан 
тўйинган 
даврдир. 
Энди 
бозор 
муносабатларининг туб ўзгариш даври келадики, бунда ҳақиқатан ҳам тадбиркор 
ва унинг фаолияти тақдири истеъмолчига боғлиқ бўлиб, асосий диққат шунга 
қаратилиши талаб этилади. 
“Ишлаб чиқариш концепцияси” ва “сотиш концепцияси” даврларида юқори 
фойда ишлаб чиқаришни кенгайтириш, янги товарлар ишлаб чиқаришини 
ўзлаштириш, товар хиллари турларини кўпайтириш, савдонинг янги йўлларини 
топиш туфайли таъминланиб келинган бўлса, энди тўла ишлаб чиқариш даврига 
ўтилиб, талаб даври бошланиши билан шароит бутунлай ўзгаради. Бир томонлама 
харакат, яъни фақат тадбиркорларнинг товарлар ишлаб чиқариш жараёнини 
кенгайтириши бозор иқтисодиёти учун етарли бўлмайди. Бозор муносабатларида 
кескин ўзгаришлар юз бериб, бу даврга келиб истеъмолчиларнинг асосийлиги тўла 
реаллаша бошлайди. Буни эътиборга олмай тадбиркор ўз ўйлаган фойда 
даражасига эриша олмайди, яъни даромадни кўпайтириш шароити ўзгаради.
Маркетинг тўғрисида бир неча фикрлар мавжуд. Масалан, Т. Левитий: 
“Сотиш сотувчининг манфаатига қаратилган бўлса, маркетинг-харидор 
истеъмолига қаратилгандир”, - деб ёзган эди. П.Дракер шундай дейди: “Сотиш ва 
маркетинг бир-бирига қарама-қарши ходисалардир. Сотишнинг мақсади унинг 
жуда кўпайишига эришишдир. Маркетингни мақсади истеъмолчини шундай 
ўрганиш ва тушунишдан иборатки, товарлар ёки товарлашган хизматлар 
ўзларининг зарурлигини, мазмунини тўла билдириши керак”.
Маркетинг назарияси ва амалиётини умулаштириб, дарслик яратган АҚШ 
иқтисодчиси Филипп Котляр маркетингнинг моҳиятини кўрсатар экан: “Эхтиёжни 
ахтаринг ва уни қондиринг. Сота оладиган товарни ишлаб чиқаринг. Товарни эмас, 
мижозни севинг”, деб таъкидлайди. Маркетинг концепцияси бўйича мева-
сабзавотларни қайта ишловчи фирманинг мақсади истеъмолчиларни қондириш 
йўли билан фойда олишни таъминлашдир. Маркетинг ҳақиқатан ҳам “харидор 
бозори” даври учун мосдир ва унинг талаби, мазмунини ўзида акс эттирувчидир. 
Маркетинг мақсадини умумлаштирса, қуйидаги имкониятларга эга бўлиш мумкин: 
1. Энг юқори истеъмолга эришиш 
2. Истеъмолчининг энг юқори даражада қондирилишига эришиш
3. Юқори танлов шароитига эришиш 
4. Энг юқори турмуш сифатига эришиш 
Тижорийда диққат товарлар билан чегараланса, маркетингда диққат – 
эътибор истеъмолчига қаратилган. Мақсад умумий, яъни фойдани кўпайтириш, 
лекин бу турли йўллар билан амалга ошади, яъни маркетингнинг диққат марказида 
инсон истеъмоли ётади ва шунга йўналтирилган фаолият туфайли пировард 
мақсадга эришилади.
Маркетинг фаолияти харажатлар билан боғлиқдир. Шунинг учун 
маркетингнинг самарадорлик муаммоси вужудга келади. Лекин бундан харажатлар 

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг