Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
104 
буюртмаларга ишлов бериш / мижозларга хизмат кўрсатиш, тақсимлашни 
бошқариш, 
шунингдек 
маҳсулотнинг 
сўнгги 
нархи 
ва 
истеъмолчига 
кўрсатиладиган сервис каби ажралмас қисм бўлган захираларни бошқаришга 
сарфланган логистика харажатларини кузатиб келган. 2007-йилда, масалан, 
савдонинг улуши (%)ларда ифодаланган логистика харажатларининг структураси 
қуйидаги кўринишга эга: тайёр маҳсулотни ташишга – 4,08%; омборхонага 
жойлаштиришга – 2,40; хизмат кўрсатиш / мижозлар буюртмасини бошқаришга – 
0,55; тақсимлашни бошқаришга – 0,36; захираларни сақлаш нархи (18%ли ҳисоб 
ставкасида) – 1,81%; умумий миқдори 9,02%. Харажатлар структураси 
(маҳсулотнинг 100 фунти ҳисобига): тайёр маҳсулотни ташишга – 13,24%; 
омборхонага жойлаштиришга – 10,79%; хизмат кўрсатиш / мижозлар буюртмасини 
бошқаришга – 4,07%; тақсимлашни бошқаришга – 2,53%; ва 18%ли ҳисоб 
ставкасида захираларни сақлаш нархи – 18,13%. Умумий йиғинди 47,48%ни 
ташкил этган [3].
Ғарбий компаниялар логистика харажатларини текшириш стандарт, ҳажмий 
ёки захира харажатларига нибатан фоиз ҳисобида олинади, масалан: 

савдо ҳажмига нисбатан логистика харажатлари; 

умумий харажатларга нисбатан алоҳида таркибли логистика харажатлари; 

стандартлар ёки мазкур сохадаги ўртача даражага нисбатан фирмаларнинг 
логистика харажатлари; 

бюджетнинг мос келувчи бўлимига нибатан фирмаларнинг логистика 
харажатлари; 

прогноз қилинган харажатларга нисбатан бюджетнинг ҳозирги кундаги 
логистика харажатлари.
Санаб ўтилган кўрсаткичлар ҳисобот шаклларида кўпинча компаниянинг 
молиявий ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигига урғу берилиб, логистика 
унумдорлиги (маҳсулдорлиги) сифатида киритилади.
Маҳаллий бизнесида логистика стратегияларининг шаклланишида ҳал 
этиладиган кўрсаткич сифатида умумий логистика харажатларидан фойдаланиш 
қуйидаги асосий сабаблар келтириб чиқарадиган бир қатор қийинчиликларга дучор 
бўлмоқда:

корхоналарда амалдаги тизимдаги бухгалтерия ҳисоби ва статистик ҳисоб-
китоблар кўпчилик логистика харажатлари ташкил этувчиларини ажратиш 
қобилиятига эга эмаслиги; 

маҳаллий бизнесда “икки томонлама” бухгалтерия, логистика тизимида 
шериклар учун ва ҳатто компания ичида структуравий бўлинмалараро ҳам 
молиявий ахборотлар ёпиқлигининг мавжудлиги; 

логистика таваккалчилигидан зарарларни ҳисоблаш методларининг мавжуд 
эмаслиги ва б.

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг