Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
230 
чекловчи омилларни ҳам эътиборга олиш лозим. Булар ноқулай иқлим ва тупроқ 
шароитларига жга ҳудудлар мавжудлиги, ишлаб чиқаришнинг ҳудудий тарқоқлиги, 
ишлаб чиқариш инфратузилмасининг етарли ривожланмаганлиги ва сифат 
кўрсаткичлари пастлиги, аҳоли даромадлари нотекислиги, харидорларнинг озиқ-
овқат маҳмсулотларининг сифати борасида етарли маълумотларга эга эмаслиги, 
агросаноат еомплексидаги корхоналарнинг молиявий ҳолати яхши эмаслиги, фақат 
ҳозирги фойдага интилиш кабилардир. Улар бозорни сегментлаш бўйича 
маркетинг сиёсатини олиб боришга ва харидорлар билан узоқ муддатли, ўзаро 
манфаатли боғланишларга тўсқинлик қилади. 
Юқорида 
санаб 
ўтилган 
омиллардан 
ташқари 
маркетингнинг 
ривожланишига мамлакат агросаноат комплексида тарихан шаклланган тармоқ 
таркибидаги пропорциялар ҳам салбий таъсир кўрсатмоқда. Кескин муаммолардан 
бири агросаноат комплекси турли бўғинларнинг ўзаро муносабатларда тенг 
ҳуқуқли эмаслигидир. 
Худди шу каби муаммолар, масалан, Россия иқтисодиёти учун ҳам хос. У 
ерда қишлоқ ўжалиги агросаноат комплекси маҳсулотининг 48 фоизини ишлаб 
чиқаради, асосий ишлаб чиқариш воситаларининг 68 фоиз қийматини ўзида 
жамлаган ва меҳнат ресурсларининг учдан икки қисмини жалб этган. АҚШда эса 
қишлоқ хўжалиги маҳсулотининг 13 фоизинигина ишлаб чиқаради. Россия қишлоқ 
хўжалиги маҳсулоти ҳажми АҚШ қишлоқ хўжалиги маҳсулоти ҳажмига нисбатан 
24 фоизни ташкил этишини ҳам алоҳида таъкидлаш лозим. Аҳоли жон бошига 
қишлоқ хўжалиги маҳсулоти ишлаб чиқариш Россияда АҚшдагидан 1,9 марта паст. 
Россия қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчилари АҚШдагига нисбатан 
чекланган маркетинг функцияларини бажарадилар ва булар ҳам асосан сотиш 
характерига эга.
Маркетингдаги ўзаро биргаликдаги ҳаракатларда асосан қишлоқ хўжалиги 
товар ишлаб чиқарувчилари ва турли ташкилий шаклларга бирлашган қайта 
ишловчилар (холдинг, акциядорлик жамиятлари, МЧЖлар, кластерлар ва 
бошқалар) иштирок этадилар. Бошқа ҳолларда ўзаро биргаликдаги ҳаракатлар 
маркетинги концепцияси озиқ-овқат маҳсулотлари чакана савдоси соҳасида, 
кўпроқ йирик шаҳарларда иш олиб бораётган савдо тармоқларида рўёбга 
чиқарилади. Қайд этиш лозимки, ҳозирги пайтда ҳатто йирик савдо тармоқлари 
орқали озиқ-овқат маҳсулотларини сотишда ҳам анъанавий маркетинг устунлик 
қилади. Ўрта ва майда чакана савдода эса асосан сотиш концепцияси ишлайди.