Metrologiyaning asoslari

10.4-rasm. Silindrsimonlik yuzalar shakllaridan og‘ishi
10.2. Detalni sirtlarning joylashuvidagi og‘ishi
Joylashishdan og‘ish asosan korpusli detallarga xosdir va uning talablarini bajarish ishlab chiqarishning qiyinligini va narxini aniqlaydi. Masalan, aylanuvchi tipdagi detallar (vallar, teshiklar) mashinasozlikda hamma detallarning 70% ini, ularning narxi esa, ishlab chiqarishning 45% ini tashkil etsa, korpusli detallar 3% ini tashkil etib, 37% ishlab chiqarish narxini tashkil etadi.

SHakldagi og‘ishlarni va sirtlarning joylashishidagi og‘ishini nazorat qilish nisbatan ancha murakkab bo‘lgani uchun detalga alohida talab qo‘yilgandagina O‘zRST 759-96 va ГОСТ 24643-81 bo‘yicha og‘ishlarni chizmalarda ko‘rsatish tavsiya etiladi. Boshqa hollarda ularning kattaligi o‘lchamga belgilangan joizlik maydoni bilan cheklanadi.

Detallar yuzaliklarining shakli va joylashuvi joizliklarining chizmalarda ifodalanishi

SHakllardagi va sirtlar joylashishidagi chekka og‘ishlar O‘zRST 759-96 va ST SEV 368-76 ga muvofiq belgilanadi. CHizmalardagi og‘ishlarni belgilash oson bo‘lishi uchun standartda og‘ishlarning to‘liq va qisqartirilgan nomlari hamda, ularning rasmiy belgilari berilgan (10.1-jadval).

10.1-jadval.

Shakl va joylashish joizliklarining shartli belgilanishi