Metrologiya,standartlashtirish va o’zaro almashinuvchanlik

Metrologiya,standartlashtirish va o’zaro almashinuvchanlik

SILLIQ SILINDRIK BIRIKMALARNING 0 ‘ZAR0 ALMASHUVCHANLIGI

BAJARDI:________________

QABUL QILDI:_______________

Reja:

• Detallarni shakli bo‘yicha og‘ishi
• Detalni sirtlarning joylashuvidagi og‘ishi
• Detallar yuzaliklarining shakli va joylashuvi joizliklarining chizmalarda ifodalanishi

Detallarni shakli bo‘yicha og‘ishi

• Mashinaning sifati va birinchi navbatda ularmng ishonchli mustahkam va uzoq muddat ishlashi detallami tayyorlashdan ishlov berish aniqligiga ta’mirlash jarayonida ularni qayta tiklash sifatiga birmuncha bogiiqdir.
• Mashina va mexamzm detallarini tayyorlash jarayonida ulaming geometrik shakllardan va yuzalarining bir-birlariga nisbatan joylashishlaridan og'ishlari (hosil bo‘ladigan xatoliklar) mashina qismlarining bir-birlariga nisbatan o'zaro joylashish aniqliklarim pasaytiradi, moy qatlamining notekisligi buzilishi va joy-joylarida ichki kontakt kuchlanishini oshib ketishi sababli detallarning emirilishini oshiradi, shuningdek, ularni taranglik bilan biriktirilishiga salbiy ta’sir etadi.
• Real sirt-bu detalni chegaralovchi va atrof-muhitdan ajratuvchi yuzadir.
• Nominal sirt-bu ideal yuza bo'lib, shakli chizmada yoki boshqa texnik hujjatlarda berilgan boiadi.
• Tekislik-tekislik (detal) nuqtalaridan yondosh tekislikkacha bo'lgan eng katta masofa bilan aniqlanadi

• To'g'ri chiziqmaslik-detal sirtining berilgan yo'nalishdagi to'g'ri chiziqdan og'ishi bilan aniqlanadi. Amalda ko'pincha tekislik nazorat qilinadigan sirtdagi istalgan yo'nalishdagi to'g'ri chiziqmaslik bilan aniqlanadi. Tekislikka eng oddiy misol botiqlik va qavariqlikdir
• Silindring ko'ndalang kesimdagi og'ish doiraviymaslik bilan xarakterlanadi. Doiraviymashk deyilganda ham nazorat qilinayotgan detal real nuqtalaming uni qamrab oladigan ideal doiradan eng katta og'ishi tushuniladi.
• Doiraviymaslikka shaklning doiradan har qanday og'ishi kiradi.
• Biroq o'Ichash va detalni ishlash texnologiyasi bilan bogianish oson bo'lsin uchun ovallik va ko'p qirralik deb ataladigan elementar ifodalangan og'ishlar ajratiladi. Ko'p qirralik deyilganda silliq doira o‘rniga bir necha yoqdan tashkil topgan shakl tushiniladi.

• Silindr bo‘ylab kesim profilidagi og‘ishlarning elementar ko‘rinishlari konussimonlik bochkasimonlik egarsimonlik va egilganlik hisoblanadi. 0 ‘ZDST 24642-81 (CT СЕВ 301-76) bilan me’yorlanadilar. Yuzalaming geometrik shakllaridan og'ishi (xatolik sodir bo‘lishi) deganda shuni tushinish kerakki real yuzaning, real shaklning nominal shakldan, nominal yuzadan u yoki bu tomonga og‘ishdir.
• Doiraviy shakldan (doiraviylikdan) og‘ish bu real shakl nuqtasidan o‘tkazilgan urinma aylanagacha boigan eng katta masofadir.
• Doiraviy shakldan (doiraviylikdan) og‘ishning xususiy ko‘rinishlari: ovalsimonlik va ogrankasimonlikdir
• Me’yorlanadigan uchastka oralig‘ida real yuza nuqtasidan o'tkazilgan urinma silindrgacha bo‘lgan eng katta masofadir
• Silindmingning bo‘ylama kesimi shakli og'ishining xususiy ko‘rinishlari: konussimon, bochkasimon, egarsimon bo‘ladilar.