Metrologiya,standartlashtirish va o’zaro almashinuvchanlik

Detalni sirtlarning joylashuvidagi og‘ishi

• Joylashishdan og‘ish asosan korpusli detallarga xosdir va uning talablarini bajarish ishlab chiqarishning qiyinligini va narxini aniqlaydi. Masalan, aylanuvchi tipdagi detallar (vallar, teshiklar) mashinasozlikda hamma detallarning 70% ini, ulaming narxi esa, ishlab chiqarishning 45% ini tashkil etsa, korpusli detallar 3% ini tashkil etib, 37% ishlab chiqarish narxini tashkil etadi.

• Shakldagi og‘ishlarm va sirtlaming joylashishidagi og‘ishini nazorat qilish nisbatan ancha murakkab bo‘lgani uchun detalga alohida talab qo‘yilgandagina 0 ‘z RST-759-96 va 0 ‘ZDST 24643- 81 bo‘yicha og‘ishlami chizmalarda ko‘rsatish tavsiya etiladi. Boshqa hollarda ulaming kattaligi oichamga belgilangan joizlik maydoni bilan cheklanadi.

• Shakllardagi va sirtlar joylashishidagi chekka og‘ishlar 0 ‘z RST -759-96 va ST SEV 368-76 ga muvofiq belgilanadi. Chizmalardagi og‘ishlami belgilash oson bo‘lishi uchun standartda og‘ishlaming to‘liq va qisqartirilgan nomlari hamda, ularning rasmiy belgilari berilgan
• Og‘ishni chizmada og‘ish ko‘rinishini tasvirlovchi shartli belgi yoki chizmaning bo‘sh joyida yozma holda ko'rsatish mumkin. Belgilami qoyishda ancha kam vaqt ketadi, ular chizmada oichamlar joizligi bilan birga ko‘rsatilasa, ancha oson boiadi, shu sababli birinchi navbatda shunday belgilash tavsiya etiladi.

• Shartli belgilar chizmani qoraytirib yuboradigan yoki ular detalga qo‘yiladigan texnik talablarga toiiq javob bermaydigan boisagina, yo?ma belgilashdan foydalanish tavsiya etiladi. Yozma belgilashda quyidagilar ko‘rsatiladi; berilgan ogishning 10.1- jadvalda keltirilgan texnologiya bo‘yicha qisqacha nomi, chekka og‘ish va chekka ogish kattaligi mm larda berilgan elementning (masalan, sirtning) harfiy nomlanishi yoki nomi. Agar ogish sirtning joylashishiga taaluqli boisa, u holda у ana ularga nisbatan berilgan asos ham belgilanadi (asos chiziq, umumiy o‘q, yoki simmetriya tekisligi va boshqalardan iborat boiishi mumkin)
• -sirtning tekismasligi ко’pi bilan 0,01 'IT—; i = Z Z r mmgateng; ---Хё?\о7оТ\ -sirtning to‘g‘ri chiziqlikdan og‘ishi 100 mm I ...........□ uzunlikda 0,02 mmga teng; - sirtning silindrmasligi ko‘pi bilan 0,01 mmga ZZin. teng; - sirtning silindrmasligi ko‘pi bilan 0,01 mm, doiraviymasligi ko'pi bilan 0,004 mmga teng; a 0,01 о ® ,в т о, Ч л l O E M - sirtning A asosga parallelmasligi ko‘pi bilan 0,1 mmga teng; - sirtning В asosga nisbatan perpendikulyarmasligi 0,2 mmga teng; "S' г-0 1д.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

• Metrologiya Xudoyberdiyev T.S
• Metrologiya,standartlashtirish va sertifikatlashtirish P.R.Ismatullayev,P.M.Matyakubova,Sh.A.Turayev
• Metrologiya va standartlashtirish asoslari S.M.Mahkamov,U.S.A’zimova
• Metrologiya va standartlashtirish U.X.Shoazimova

Prepared by sulton

• E’tiboringiz uchun rahmat