Metrologiya va standartlashtirish

Bir naychali manometr (kosali manometr). Bir naychali manometr U- simon manometrni bir turi bo‘lib, (4-rasm) birinchi naycha o‘rnida keng idish (kosa) ishlatiladi. Xuddi U- simon manometr singari ortiqcha bosim hisobiga kosadagi suyuqlik sathi h1-ga pasayib, naychadagi sath h2 –ga oshadi. Bir naychali manometr uchun quyidagi tenglamalar o‘rinlidir:
2 -rasm.Birnaychalimanometr.

h₁*F=h₂*f , (6)

bundan _. (7)

Manometrdagi suyuqlikni haqiqiy balandligi Н
(8)
ga teng, unda ortiqcha bosim
. (9)
Agar kosa ustida suyuqlik bo‘lsa, unda Р_орт = (ρ - ρ₁)*g*h₂ (10)
Aniqlikni oshirish uchun
f/F ≤ 1/400 (11)
olinadi.
Unda - ni e’tiborga olmasa ham bo‘ladi
Р_орт = ρ*g*h₂ (12)
Amalda bunday manometrlar 0.156 MPa (2 kGk/sm­­­­ ) dan oshmaydigan bosimlarni o‘lchashda ishlatiladi.
Mikromanometrlar. Juda kichik bosimlarni o‘lchash uchun og‘ma naychali mikromanometrlar ishlatiladi (3 - rasm).

3-rasm Mikromanometr

Naycha og‘ma vaziyatda bo‘lgani sababli o‘lchanayotgan bosimni muvofiqlashtiradigan suyuqlik ustuni uzunligi quyidagi formula bilan ifodalanadi:
(13)
yoki
(14)
Bu asboblar 160-1000 Pa chegaradagi bosimlarni o‘lchashda ishlatiladi, ularni xatosi % dan oshmaydi. Yuqorida keltirilgan prinsipda ishlaydigan qalqovichli, qo‘ng‘iroqli va halqali manometrlar ham uchraydi
Xulosa
Raqamli texnologiyaning samaradorligining zarur sharti-tarmoq uchun mo`ljallangan o`lchash axborotlarini standartlashtirilgan formada tasvirlovchi, yetarli darajada arzon va oddiy, xamda ishonchli o`lchash asboblarini ommaviy ishlab chiqarishdir. Ushbu shartni tahminlash uchun metrolog-olimlar, muxandislar, loyixachilar, Davlat metrologiya va standartlashtirish organlari, ishlab chiqaruvchilar xali ko`p faoliyat ko`rsatishlariga to`g`ri keladi.
Mikrokontrollerlar va mikroprotsessorlar asosida ishlaydigan o`lchash asboblari yana xam ko`paymoqda. Bu esa, turli ishlab chiqarish va texnologik jarayonlarning samaradorligini yanada oshirishda qo`shimcha imkoniyatlar yaratadi. Darxaqiqat, mikrokontrollerlar va mikroprotsessorlarning o`lchash asboblari va qurilmalarida keng qo`llanilishi o`lchash amalini birmuncha soddalashtiradi, sarf-xarajatlarni kamaytiradi, o`lchash aniqligini esa oshiradi. Bu esa ishlab chiqarilayotgan maxsulotlarning sifatlari jaxon andozalariga mos bo`lishini tahminlashda muxim axamiyat kasb etuvchi omillardan biri bo`lib xisoblanadi.