Metrologiya va elektr

O‘lchash vositalarining xatoligi ifodalanish usuliga ko‘ra absolut, nisbiy va 
keltirilgan xatoliklarga bo‘linadi. 
O‘lchanayotgan kattalikning o‘lchash asbobida o‘lchangan qiymati  xo‘l bilan 
shu  kattalikning  namuna  asbob  yordamida  aniqlangan  haqiqiy  qiymati  xh  
orasidagi  farq  o‘lchash  asbobining  absolut  xatoligi  deb  ataladi  va  quyidagicha 
hisoblanadi: 
    
   
   
 
  
 
 
 
 
(1.1) 
O‘lchash  asbobining  absolut  xatoligi  o‘lchanayotgan  kattalik  birligida 
ifodalanadi. Absolut xatolikning teskari ishorasi bilan olingan qiymati tuzatma deb 
ataladi.
3
  Absolut  xatolik  o‘lchash  aniqligini  yetarli  darajada  baholay  olmaydi. 
Haqiqatan ham absolut xatolikka ega bo‘lgan 5  A va 1  A li ampermetrlar har xil 
aniqliklarga  ega.  O‘lchash  aniqligi  to‘g‘risida  to‘laroq  ma’lumotni  nisbiy  xatolik 
tushunchasi beradi. 
Absolut xatolikni o‘lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati 
h
X
  ga  nisbati 
nisbiy xatolik deb ataladi va 
  harfi bilan belgilanadi: 
   
  
 
 
        
 
   
  
 
 
 
       
 
 
(1.2) 
Ammo  nisbiy  xatolik  o‘lchash  asboblari  aniqligini  o‘lchash  diapazonining 
faqat  berilgan  nuqtasidagina  baholaydi.  O‘lchash  asbobining  butun  ishchi 
diapazoni  bo‘yicha  aniqligini  baholash  uchun  esa  keltirilgan  xatolik 
tushunchasidan  foydalaniladi.  Keltirilgan  xatolik 
   harfi  bilan  belgilanadi  va 
absolut  xatolikni  o‘lchanayotgan  kattalikning  normallashtirilgan  qiymati  xn  ga 
nisbati bilan aniqlanadi: 
   
 
 
 
        
 
   
  
 
 
 
        
 
 
(1.3) 
                                                      
3
 N.V. Raghavendra, Krishnamurthy. Engineering metrology and Measurement. Stanford University Press, / 2013. 
(3-adabiyot, 6-bet)
 

---

13