Metrologiya va elektr


O‘lchash vositalari xatoliklari



Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/95
Sana29.12.2021
Hajmi2,17 Mb.
#84810
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   95
Bog'liq
Метрология ва Электр ўлчашлар масалалар

O‘lchash vositalari xatoliklari o‘lchanayotgan kattalikka bog‘liqligiga qarab 
additiv  va  multiplikativ  xatoliklarga  bo‘linadi.  O‘lchanayotgan  kattalikning 
                                                      
4
 Metrology. Measurement/ Anand K Bewoor - New Delhi: India, 2009. (1-adabiyot, 12-bet) 


14 
 
o‘zgarishiga  bog‘liq  bo‘lmagan  o‘lchash  vositasining  xatoligi  additiv  (lotincha 
additio  –  yig‘indi)  yoki  nol  xatolik,  o‘lchanayotgan  kattalikning  o‘zgarishiga 
mutanosib o‘zgaradigan xatolik multiplikativ (lotincha multiplicatio – ko‘paytma) 
xatolik yoki sezuvchanlik xatoligi deb ataladi. 
Bundan  tashqari  xatoliklar  instrumental  –  qo‘llanilayotgan  o‘lchash  vositasi 
xatoligiga bog‘liq bo‘lgan va metodik (usul) – qo‘llanilayotgan o‘lchash usulining 
takomillashmaganligi tufayli yuzaga keladigan xatoliklarga bo‘linadi.
5
 
Asosiy  xatolik  umumiy  holda  berilgan  turdagi  o'lchash  vositalarining 
metrologik  xarakteristikalarini  aks  ettirish  kerak.  Konkret  o'lchash  asbobi  asosiy 
xatoligini aniqlashda xatolik modelidan foydalaniladi.  
 Model sifatida ko'pincha quyidagi ifoda qo'llaniladi: 
t.k.
.
t.s.j
м.x
a.x
)
(
)
(
)
(







t
t
t

  
 
 
(1.4) 
bunda 
)
(
a.x
t

  -  asosiy  xatolik; 
)
(
м.x
t

  -  o'lchash  vositasining  muntazam 
xatoligi; 
)
(
)
(
)
(
k.p.t.e
k.t.e
.
t.s.j
t
t
t








  -  keng  spektrli  tasodifiy  statsionar  jarayon 
xatoligi; 
)
(
k.t.e
t


  -  xatolikni  korrelyasiyalanmagan  yuqori  chastotali  tashkil 
etuvchisi; 
)
(
k.p.t.e
t


  -  xatolikni  korrelyasiyalangan  past  chastotali  tashkil  etuvchisi; 
t.k.

 - gisterezis hodisasini hisobga oladigan tasodifiy kattalik. 
Ketma-ket  ulangan  n  ta  o'zgartkichlardan  iborat  murakkab  o'lchash 
vositasining  asosiy  xatoligini  hisoblash  uchun,  ularning  mos  ravishda  bir  xil 
sharoitlardagi 
)
(x
f
r
 real o'zgartirish xarakteristikasidan 
)
(x
f
i
 ideal xarakteristikasi 
ayiriladi (agar asbobning chiqishiga keltirilgan xatolikni aniqlash kerak bo'lsa): 
)
(
)
(
0
x
f
x
f
i
r



 
 
 
 
 
(1.5) 
Qo'shimcha xatolikni o'lchash shartlariga va qo'llanilayotgan vositalariga ko'ra 
analitik yoki tajriba yordamida aniqlash mumkin. Xatolikning bu tashkil etuvchisi 
tashqi omillar va noinformativ parametrlar o'zgarishini aks ettirganligi sababli, har 
bir  omilni  normal  sharoitdagi  qiymatidan  og'ishi  natijasida  yuzaga  keladigan 
                                                      
5
 Truls Norby. Electrical measurements. University of Oslo. Norway. 2010. (2-adabiyot, 12-bet)
 


15 
 
qo'shimcha xatolikning mumkin bo'lgan eng katta qiymati 
)
,
(

x

Download 2,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   95




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish