Mеtrоlоgiya, stаndаrtlаshtirish vа mаhsulоt sifаti mеnеjmеnti kаfеdrаsi

Sovutish tizimi nima? Sovutish tizimining qurilmasi va ishlash printsipi
Dvigatel silindrlarida yonuvchi aralashma yonayotganda, dvigatel qismlari qizib kengayadi, natijada birikmalardagi qismlar tez yeyiladi va qadalib qolishi mumkin, dvigatel bloki qiziydi, unga tegib turgan qistirgichli prokladkalar, rezinali salniklar, elektr simlarining izolyatsiyalari quyib qolishi va taglikdagi moy suyulib uning moylash xususiyati kamayayib ketishi mumkin. Dvigatelning sovitish tizimi dvigatel ish rejimlari uchun muqobil haroratni saqlab turish uchun xizmat qiladi. Muqobil harorat 80-110oS ni tashkil etadi.
Harorat (Temperatura) (lot. temperatura - kerakli aralashma, o'rtacha holat) - moddaning holatini issiq-sovuqligini tavsiflaydigan fizik kattalik.
ovitish tizimining detallari: suyuqlik nasosi, termostat, radiator, ventilyator, patrubkalar, stilindrlar blokidagi suv ko’ylagi.
Sovutish tizimining turlari. Suyuqlikning harakatlanish usuli bo’yicha termosifon, aralash va majburiy tizimlar mavjud. Termosifon usulida suyuqlikning harakati issiq va sovuq suyuqliklar zichligining farqi tufayli tabiiy ravishda o’tadi. Aralash usulda esa radiatordagi sovutilgan suyuqlik nasos yordamida silindrlarning yuqori qismiga yuboriladi, pastki qismiga esa suyuqlik o’z tabiiy oqimi bilan oqib turadi. Majburiy usulda tizimdagi suyuqlik nasos yordamida uzlo’qsiz harakat qiladi. Zamonaviy avtomobil dvigatellarida aralash yoki majburiy (Vsimon dvigatellarda) usul bilan ishlaydigan sovutish tizimlari qo’llaniladi. Sovutish tizimi tuzilishi jihatidan dvigatelni sovutish usuli bo’yicha suyuqlik bilan sovutish va havo bilan sovutish usullari mavjud.
Asosiy funktsiyadan tashqari, ushbu tizim avtomobil modeliga qarab quyidagilarni ta'minlaydi

• 
  Transmissiyalarni, turbinalarni sovutish
  
• 
  Qishda ichki isitish
  
• 
  Dvigatelning soqolini sovutish
  
• 
  Egzoz gazining qayta aylanishini sovutish
  

Ushbu tizim quyidagi talablarga ega:

1. 
   Ichki yonish dvigatelining ish haroratini har xil ish sharoitida saqlab turishi kerak;
   
2. 
   Dvigatelni haddan tashqari sovitmasligi kerak, bu uning samaradorligini pasaytiradi, ayniqsa dizel agregati bo'lsa (ushbu turdagi dvigatelning ishlash printsipi tavsiflangan);
   
3. 
   Dvigatelning tez qizib ketishiga imkon berishi kerak (dvigatelning past yog'i harorati jihoz qismlarini aşınmasını oshiradi, chunki u qalin va nasos har bir blokga yaxshi nasab bermaydi);
   
4. 
   Minimal energiya manbalarini iste'mol qilishi kerak;
   
5. 
   Dvigatelning haroratini to'xtatgandan keyin uni uzoq vaqt ushlab turing.