Metodologiyasi

1 
Я сп ер с К. С мы сл и назн ачение истории. — М ., 1991.
52

---

haqida 30 
dan ortiq tushunchalar mavjuddir. Bunday fikrlarning 
x ilm a -x illig i, 
yondashuvlarning turlichaligi, tarix faniga boMgan 
m u n o sa b a tla rn in g
har xiiligi uning predm etini aniqlashda mu- 
rakkabliklarni 
yuzaga keltiradi1.
F. 
Brodel esa global tarixni yaratish (ya’ni, tarixchini inson 
va jamiyatga aloqador barcha om illar va jarayonlar qiziqtirishini 
hisobga olgan holda) g‘oyasini ilgari surdi2.
M. Barg esa tarixni «ikkinchi darajali* faktlar va dalillar bi­
lan «toMdirib* tashlam aslik fikrini ilgari surdi, biroq bu bilan xa- 
tolikka yoM qo‘ydi3.
B.G. Mogilnitskiy tom onidan ilgari surilgan «konkret tarixiy 
qonuniyatlar* tushunchasi esa m avhum lik kasb etib, qonuniyat- 
larni tarixiy voqelikdan faqatgina abstraktlashgan holda aniqla- 
nishi ochib berilm adi4.
N.A. Yerofeyev esa tarix fani predm etini birm uncha toMaqon- 
liroq tushuntirib berishga erishdi, uning fikricha, tarix fani in­
son ham da jam iyatni ham da ularning taraqqiyoti xususiyatlari, 
ulardagi o'zgarishlar, ularning jam iyat taraqqiyotining turli qism- 
larida sodir boMishini, bu jarayonlarda inson va jam iyat qan-
1 
Tarix falsafasining nazariy asoslari. 199-b.
• Fenian Brodel (fr. Femand Braudel; 1902-yil 24-avgust — 1985-yil
27-noyabr) - taniqli fransuz tarixchisi, tarixiy jarayonlaming tahlili va tadqiqida
iqtisodiy va gcografik omillaming hisobga olinishi fikrini ilgari surgan.
Fransuz tarixshunosligining «Annallar maktabi* vakili, ijtimoiy fanlarda tarixiy
omillaming o ‘mi brasida tadqiqotlar olib borgan, «dunyoviy-tizimli nazariya»
(mir-sistemnaya teoriya) asoschisi.