Metodologiyasi

b olalam in g o ‘z otalarinin g hayotlaridagi erisha olm agan narsa-
223

---

■
lariga erishishga harakat qilganligi bu shaxslar faoliyatinine asn_
siv m otivlari boM ganligini auiqiandi. Shu tariqa tarixchilar to­
m o n id a n a loh id a shaxslarning faoliyatiga xos b o‘!gan um um iy
holaliar aniqlandi va psixologiyadagi bunday tinologiya tarixciii* —
lar io iiiu u iu a n ianga kiritildi.
A yni vaqtda tarixchi psixologiya fan in in g eng so ‘nggi ilm iy
yan gilik lari, u n in g tadqiqot uslublarini d o im iy ravishda o'zlashti-
rib borishi kerak bo'ladi. Tadqiqotlarda psixologiyaning qo'llani-
lish i o m m av iy harakatlar, inqiloblar, xalqaro m unosabatlar, har­
biy to ‘qnashuvlar va boshq a shu kabi tarixiy jarayonlarning ichki
ruhiy holati haqida ham to'liqroq tasavvur hosil qilishga yordam
beradi. 
0
‘tm ish n i tush u n ish tobora chuqurlashib borm oqda va
ayni vaqtda tarixchi tadqiqot m aqsadlaridan chetlashgan holda
psixologiyaga «singib* ketishi m um k in em as.
Tarix va madaniy antropologiya. M adaniy antropologiyaning
m arkazida in so n va u n in g m adaniyatga asoslangan m entaliteti,
hayotiy tajribalari, xulqi-atvori turadi. A ntropologiya in so n n in g
xu lq in i aniqlab beruvchi turli m arosim (ritual)lar, belgilarga
aloh id a e ’tibor qaratadi. A n trop ologlarn in g faoliyati tufayli tur­
li davrlarning «notanish * m adaniyatlari, ularning xususiyatlari va
o'ziga xosliklari o'rgan iladi. M asalan, turli xalq bayram lari, m a-
rosim lari, sayillarin i o'rganish orqali xalqning m adaniyatini tu ­
sh u n ish m u m k in . T arixchilar esa m adaniyatning tarixiy jarayon-