Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

Репина Л.П. История исторического знания: пособие для вузов. 2-е
изд., - М.: Дрофа, 2006. С. 10 -1 .
106

---

T2riy iv xotira
— iam ivatnine tarixiy tairibasini saalash va musho- 
hada qilish bo'lib, u umum iy xotira sifatida namoyon boMadi.
Mavzuga oid ayrim adabiyotlarda tarixiy ong yoki jam iyatning 
umumiy xotirasi inson (insonlarning) xotirasining (xotiralari- 
ning) turli va bir-biridan farqlangani kabi ular ham turlicha boMi- 
shi ko'rsatib o‘tilib, tarixiy ongning shakllantirilishi uchun qu- 
yidagi uch omil boMishi kerakligi ta ’kidlanadi:
- o'tm ishning unutib yuborilganligi;
- ayni bir voqea (fakt, jarayon, hodisa)ning turlicha talqin 
qilinishi va uslublarining mavjudligi;
- hozirgi kunda o‘tm ishda sodir boMgan voqealarga boMgan 
qiziqish va uni o ‘rganishning bugungi kunda dolzarb aham iyat
kasb etishi*.
Aksariyat hollarda tarix va tarixiy xotira tushunchalari birdek 
qabul qilinadi va tushuniladi, aslida esa bunday emas va aksincha, 
ayrim hollarda olim lar tom onidan bu tushunchalar bir-biridan 
alohida o'rganiladi. Tarixni o'rganish o‘tm ishni aks ettirish xususi- 
yatiga ko‘ra birmuncha aniq yo‘naltirilgan holda tadqiq etiladigan 
boMsa, oMmish haqida og'zaki axborotlarning bugungi kunlargacha 
yetib kelishi afsonalar va rivoyatlar mazm unida kelishi m um kin2.
Tarix va tarixiy xotira o'rtasidagi farqlardan yana biri oMmish- 
ni anglash im koniyatlarining interpretatsiyalash jarayonidir.
Intellektual tarix sohasidagi eng m uhim jarayonlardan biri 
sifatida tarixiy ong tushunchasini ta ’kidlab o‘tish lozim. Tari­
xiy ongning dinam ik holati uning professional-elitar va kunda- 
lik-ommaviy kabi ikki darajasida namoyon boMadi3.
Tarixiy ong ijtimoiy ong shakllaridan biri sifatida tarixiy voqe- 
lik hodisalari, jarayonlarini aks ettiruvchi bilimlar yigMndisidangina