Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

Arxeografiya 
— yozm a m anb alarn i ilk tavsifga olish yoki 
ularni qidirib topib, b irinchi m arta tavsiflash, ilm iy m uom alaga 
olib kirishni nazarda tutadi.
Arxeologiya 
- (yunon. archaios — qadim gi va logos - bilim ) 
insoniyat tarixini m oddiy ashyolar va inson faoliyati izlari o'rqali 
o'rganadigan fan. Arxeologiya alohida qadim gi ashyolar va butun 
m ajm ualarni arxeologik qazuvlar yordam ida o'rganadi.
Atributsiya 
- tadqiqot obyektining o'ziga xos belgilarini 
aniqlash, m etodologiyada tarix sh u n o slik n in g b ir qism i bo'lib, 
turli m anb alarn in g o'ziga xos belgilari va tarkibi, o'ziga xosli- 
gini (yaratish davri, m u alliflari, m anba va undagi m a’lum otlar- 
ning ishonarli va haqiqiyligi, ijtim oiy m ansubligi, boshqa m a n ­
balar bilan o 'zaro b o g iiq lig i va boshqalar) o 'rg an ish va aniqlash, 
belgilash.
Bonistika 
- (fr.Bonistique) yordam chi tarix fani sohasi bo'lib, 
qog'oz pul belgilarini o'rganad i, b o n la r tarixiy hujjatlar hisob- 
lanib, num izm atika bilan uzviy bog'langan.
Gender tahlili 
- genderni o'rganishga yo'naltirilgan uslublar 
majmuyi bo'lib, u quyidagilarni o 'z ichiga oladi:
M uam m oli g u ru h larn i aniqlash.
A niqlangan g u ru h la r tarkibidan m uam m oga aloqadorligi da- 
rajasiga qarab kichik g u ru h larn i ajratish.
273

---

Turli ijtim oiy g u ru h la r tajribalari kesim ida m uam m oli vaziyat-
Л т ? 1 Ь г ! г . !
-
j
r. 
?« t r , 
i - r
-.?-.?!* л.!-*-
M u am in o n in g yechim i topilishida z a ru r bo'ladigan slrategi- 
yalar, resurslar va institusional o V earish larn i anialash.
u e n a e r ta n iilm i am alga oshirish jarayonida b ir q ator uslub­
lard an h am foydalanilib, ulard an biri kartografiyalashtirish (tad­
qiqotchi to m o n id an q o‘yilgan m u am m o ning y echim ini topish- 
da ta d q iq o tn in g keyingi bosqichlarini tah lil qilish uchun tadqiqot 
obyekti atrofidagi voqelikning individual k artasin i tarkibiy ta d ­
qiqot obyekti sifatida yaratish)dir.
G enealogiya 
— (y u n o n ch a genealogiya — shajara, geneos — av- 
lod va logos - bilim ) yordam chi tarix fani sohasi bo‘lib, avlod- 
ning (sulolaning) kelib chiqishi, u ru g ‘ va o ilalarn in g kelib chiqi­
shi, ayrim shaxslar tarix i va qarin do shlik aloq alarini o'rganadi. 
U n in g am aliy sohasi shajaralar tuzishdir.
Genetik uslub 
- genezis (kelib chiqish) bilan bog'liq bo'lgan, 
kelib chiqishini (genezisini) o'nganadigan uslub bo'lib, tarixiy ja- 
rayonlarning kelib chiqishi, voqealarning shakllanishidagi o'zaro 
bog'liqlik holatlarini o'rganish nuqtayi-nazaridan tarixiy tadqiqot­
larni am alga oshirishda qo'llaniladigan tadqiqot uslubi. Bu uslub 
tarixiy tadqiqotlarda tarixiy jarayonlam ing kelib chiqishini tadqiq 
etib, tadqiqot yo'nalishini o'tm ishd an bugungi kunga tom on yo'nal- 
tiradi. B unda genetik uslub tarixiy jarayonlam ing kelib chiqishini 
tadqiq etib, tadqiqot yo'nalishini o 'tm ishdan bugungi kunga tom on 
yo'naltiradi. Bunda genetik uslub o'tm ishdan bugungi kungacha so­
d ir bo'lgan tarixiy jarayonlam ing kelib chiqishi, rivojlanib borishi 
va keyingi holatlariga o 'tish i jarayonlarini voqelarning kelib chiqi­
shi sabablarini aniqlashga e ’tiborni qaratgan holda am alga oshiradi.
Geraldika 
— (H erald ry ) yordam chi tarix fani sohasi bo'lib, 
ram zlar, n ishonlar, gerblar, kom pozitsiyalarning alohida belgila- 
rini o 'rg an ad i, shun ingdek, ularn ing o'ziga xos tarixiy m anba si­
fatida o'rg an adi.