Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

tarzda, boshqasi nasriy tarzda yozganligi uchun em as, balki bi­
ri sodir bo'lganlar haqida yozsa, ik k in ch isi sodir b o'lishi m u m ­
kin bo'lganlar haqida yozganligi bilan farqlanadi. P oeziya um u-
m iylik haqida ko'proq «gapirsa», tarix esa alohida holatlar haqida
«so'zlaydi* degan so'zlarni yozib qoldirgan e d i1.
XX asrning oxirlariga kelib postm odernistlar tom onidan tarixni
qaytadan adabiyotga yaqinlashtirish haqida fikrlar bildirila boshlan-
di. Adabiyotshunoslar va faylasuflarning fikricha, metafora (kinoya,
majoziy m a’noda) tarix va adabiyotni birlashtirish m um kin. X.Vayt
tom onidan tor m a’nodagi tarixiy va «ko'pchilikka tushunarsiz*
bo'lgan fikrlarni tarixiy prozadagi om m abop tushunchalar bilan al-
mashtirish, tarixchining faoliyatini adabiyot sohasidagi bir yo'na-
lish, tarixiy bilishni esa dunyoni estetik tushunish shakliga aylan-
tirish g'oyasi ilgari surildi. Tarixchi o'z fanidan, o'tm ishn i «qanday
bo'lsa shundayligicha* tavsiflashdan voz kechishi va bunda eng
asosiy o'ringa intonatsiya (so‘z ohangi)ni qo'yish kerak, degan fikr­
lar ilgari surila boshlandi. Postmodern istlar X.Borxesning: «Jahon
tarixi bu - ayrim metaforalarni talafluz qilishdagi intonatsiyalar
tarixidir*, - degan so'zlariga urg'u berdilar.
Аристотель. Сочинения: В 4 т. - М ., 1984. Т. 4. С. 655.
225

---

Biroq tabiiyki tarixchilar bunday postulatlarn i (isb otsiz qa-
bul qilin ad ip an qoidnlar) qabul qih n ad ilai va uni juitiiy i'ikr hi-
soblam adilar. P ostm o d ern istlarn in g yuqoridagi qarashlari faqat­
g in a tarixiy rom anlarda ishlatila b osh lan d i. Z am onaviv ta r n
faniud ia iix iy о tm isn n in g va tarixiy ja ra y o n la m in g estetik ji-