Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

larga ta ’siri va o'zaro aloqadorligin i o'rganadilar.
Tarix va adabiyot. Tarix va adabiyot uzoq vaqtlar davom i­
da bir-biridan ajralm as yaxlitlikda mavjud bo'lib kelgan. A ntik
davr ta rix ch ila rin in g ayrim lari ham (Tatsit, Livin) adabiyotga ya-
qin ijod qilganlar. X IX asrn in g boshlariga kelib tarixni adabiyot-
dan aloh id a tu sh u n ish g'oyalari paydo bo'ldi va bu ikki soh a n in g
bir-biridan aloh id a sohalarga ajralishi jarayoni shu asrning ik­
k in ch i yarm ida to'la am alga osh irild i. Shu vaqtda bir qator tari­
xiy asarlar (A .D y u m a , V .G yugo, V.Skott) yaratildi. D astlab ta­
rixn i tu sh u n ish n in g badiiy uslubi sifatida bu jarayon tushunilgan
b o'lsa, k eyin ch alik bunday «tarixiy-badiiy ijod*ning ilm iy to -
224

---

, r: v,otn shaH lana bnshladi X IX asrnin e ik kinchi varm i-
da tarix fan sifatida to'liq qaror topdi. Tarix ilm iy 
b ilish
shakli
bo'lib e ’tiro f etilgan bo'lsa, adabiyot m adaniyatning tarkibiy q is-
m iga aylandi.
Fan olam ida X IX asr «tarix* asri hisoblanib, avvalgi afsonalar,
r iv o y a tla r , 
tarixiy jarayonlarning badiiy, d in iy talqinlari o'rn in i
t a r i x n i n g
fan sifatida ilm iy xulosalari egallay boshladi. Bu davr­
d a
bir qator ilm iy jam iyatlar va ilm iy jurnallar paydo bo'la b o sh ­
ladi. X X asrga kelib esa tarix va adabiyot to'laligicha bir-biridan
alohida sohaga aylandi.
Tarix va adabiyot aloqadorligi haqida so ‘z borganda eslab
o'tish o'rin lik i, qadim gi yunon donishm andlaridan biri A ris-
totelnin g aytishicha, «tarixchi va shoir bir-biridan biri sh e’riy