Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

m a z ­
m u n in i ta sh k il etadi.
T izim lilik tam oyili. 
XX asrga kelib barch a fan lar 
tadqiqotlari-
da tiz im lilik uslub id an foydalanish asosiy o ‘rin tu tib bora 
bosh­
ladi, b u n d a tad q iq o t obyektiga sababiylik va vazifaviy 
aloqa-
dorligi x usu siy atlarid an kelib chiq qan holda m u rak k ab
tuzilm ali
tizim sifatid a qarald i. M .A .B arg to m o n id an fanga 
tizim lar (sis-
te m alar) va tu z ilish la r (stru k tu ralar), tiz im la r tark ib lari 
(pod-
sistem a) haqidagi tu sh u n c h a la r kiritildi. T uzilish — b ir 
tizim ni
ta sh k il etuvchi h o d isa lar aloqadorligi va u la rn i b ir tartib g a 
so-
lish sh ak llari b o ‘lib, u ta rix ch i e ’tibo ridan y ash irin holda 
bo‘la-
di. Shu o ‘rin d a m a z k u r tarix ch i to m o n id an «tuzilishi va 
jara­
yon» tu sh u n ch asi h am ilgari surilad i, b u n d a tu z ilish o ‘zgarm as 
va b a rq a ro rlik holat sifatida, jarayon esa o 'zg aru v ch an va 
beqa-
ror, d o im iy h arak a td ag i holat va u lar b ir-b irin i toMdirib 
keladi,
deb ko‘rsatiladi.
Tayanch tushunchalar: 
anglash, tam oyillar, bilish tam oyillari, 
regulyativ funksiyalar, bilish nin g subyekti, bilish subyektining 
faolligi, obyektivlik tam oyili, sababiylik tam oyili, tasodiflar, 
ta­
rixiylik tam oyili, dialektik uslub, ta rix n i m aterialistik tushunish, 
vo qealarn in g genetik aloqasi.
M avzuni m ustahkamiash uchun savollar:
1. X olislik (obyektivlik) tam oyilini tu sh u n tirib bering.
2. Subyektivlik nim a?
3. R elyativizm nim a?
4. Tarixchiga z a ru r bo 'lad ig an om illar qaysilar?
5. D e te rm in iz m tam o y ilini tushuntirib bering.
6
. Tarixiylik tam o yilin i tu sh u n tirib bering.
7. T izim lilik tam o y ilin i tushuntirib bering.
176

---

M a v z u g a