Metallurgiyada stexiometrik hisoblash

Hajmiy birikmalar qonuni. Bu qonun gaz hajmidagi moddalar uchun yoki bug’ holidagi moddalarga ta’luqlidir. Bu qonunda: o’zgarmas temperatura va bosimda hosil bo’lgan gazlarning hajmi boshlang’ich gazlarning hajmiga bog’liqdir deyilgan.
Masalan: 2 hajm vodorod, 1 hajm kislorod o’zaro reaktsiyaga kirishib 2 hajm suv bug’larini hosil qiladi. Agar bu reaktsiyada 3 hajmli O₂ olinsa undan 2 hajmi erkin holda reaktsiyaga kirishmay qoladi.
Avagdro qonuni. Bu qonunda bir xil hajmdagi har xil gazlarda o’zgarmas temperatura va bosimda molekulalar soni o’zaro teng bo’ladi deyilgan. Bu qonunga binoan ixtiyoriy 1g mol gaz normal sharoitda (O va 1 atm.) 22,4 yoki 1 kg mol – 22,4 m³ hajmni egallaydi. Bu kattalik molerlik yoki molekulyar hajm deyiladi. Molekulyar hajm tushunchasidan kelib chiqgan holda gazning hajmini uning massasiga qarab aniqlash mumkin yoki uning massasini normal sharoitdagi hajmga qarab aniqlanadi.

Masalan: 16,8 kg azot (M=28 g molekulyar og’irligi) O₀ va 760 mm.sim. ust.

hajmni egallaydi yoki 420 m³ kislorod (M=32) massani tashkil etadi.
Har qanday gaz molyar massasining normal sharoitdagi molyar hajmga nisbati uning zichligi –d, ni aniqlashda yordam beradi.
0⁰ va 1 atm. Bosimda 1 l zichlik gramlarda quyidagi formulani ifodalaydi.

(bunda M=gazning molekulyar massasi)
Masalan, kislorodning zichligi SO₂ uchun va hokazo.
Takrorlash uchun savollar

1. 
   Vodorodning zichligini hisoblab toping.
   
2. 
   1 atmosfera bosimdagi zichlik nechaga teng.
   

3-AMALIY MASHG’ULOT
MINERALLAR HAQIDA MA’LUMOT VA ULARNING XUSUSIYATLARINI O‘RGANISH VA TAHLIL QILISH;


1-Misol. Xalkopiritning CuFeS₂ tarkibini aniqlash.
Yechish. Xalkopiritning CuFeS₂ formulasidan kelib chiqadiki, unda 2 atom oltingugurt (32x2=64) bir mis (64) va bir atom temir (56) bilan boglangan. CuFeS₂ ning molekulyar ogirligi 64+56+64=184ga teng. Proporsiya tuzamiz va uni yechamiz:
184 CuFeS₂ – 64 Cu
100 CuFeS₂ – x “-----“ Cu
x =