Metallurgiya kOmBinatı nawayi mámleketlik kánshilik instituti

2. Uglerod oksidi SO₂. Reńsiz hám iyissiz gaz bolıp, onıń RECHK 3 mg/ m³ ti quraydı. Uglerod oksidiniń hawada kóbeyiwi nátiyjesinde organizmde gemoglobin azayadı, júrek, qan tamır sistemaları buzıladı, skleroz keselligi ko'payadi, bas aylanadı, júrektiń islewi tezlesip, uyqı buzıladı, adam qızba bolıp qaladı. Uglerod oksidi menen záhárleniwdiń birinshi belgisi bas awrıwınıń payda bolıwı bolıp tabıladı. Eger hawa quramında uglerod oksidinen tısqarı azot oksidi de bar bolsa, ol jaǵdayda uglerod oksidinıń záhárleniwi jáne de artadı. Bunday jaǵdaylarda uglerod oksidiiń koncentraciyasini 1,5 mártebe kemeytiriw kerek.
3. Azot oksidi NO (NO, NO₂, NO₅, N₂ O₃, N₂ O₄). Atmosfera hawasına tiykarınan azot dioksidi NO₂ shiǵarıladı. Bul reńsiz hám iyissız záhárli gaz bolıp, dem alıw jollarına kúshli tásir etedi. Onıń hawadaǵı RECHK ki 0,04 mg/m³ ti quraydı.
Qalalardaǵı hawa quramındaǵı azot oksidi júdá qáwipli esaplanadı, sebebi ol shıǵındı gazlar menen reaksiyaǵa kirisip, fotoximiyalıq rayon, yaǵnıy smogtı payda etedi. Ádette túrli zıyanlı gazlar hám shańlardan ibarat kúyik smog dep ataladı. Azot oksidleriniń insan organizmine kórsetetuǵın tásiri jeńil jóteldiń payda bolıwı menen baslanadı. Azot oksidleriniń joqarı koncentraciyaları tásirinde kúshli jótel, bas awırıwı hám qusıw payda boladı. Azot oksidleri ızǵarlıq betiniń silekey perdeleri menen júzlesip, azot kislotaları (HNO₃ hám HNO₂) tiń payda bolıwına sebep boladı. Olar ókpege kúshli tásir etedi. Bunnan tısqarı, azot oksidleri tásirinde azon qabıǵınıń jemiriwi de júz bermekte.
NO+O₂— NO₂+O₂