Metallurgiya kOmBinatı nawayi mámleketlik kánshilik instituti

1. Oǵada qáwipli záhárli zatlar . Olardıń RECHKin 0, 1 mg/m³ ten kishi boladı.
2. Joqarı dárejede qáwipli záhárli zatlar. Olardıń RECHKsi 0, 1 mg/m³ ten 1,0 g/ m³ ke shekem boladı.
3. Ortasha dárejede qáwipli záhárli zatlar. Olardıń RECHKsi (1, 0-10 ) mg/ m³ átirapında boladı.
4. Kem zıyanlı elementlar. Olardıń RECHKsi 10 mg/ m³ ten artıq boladı. Injenerlik ámeliyatında zıyanlı elementlar tásirin seziw qıyın. Mısalı, azot oksidi iyissiz, reńsiz hám mazasız gaz bolıp, onıń joqarı koncentraciyası júrek keselligine jolıqtırıwı múmkin. Yamasa sınap puwi tásirin tezlik penen sezip bolmaydı. Lekin ol dem alıw jolları arqalı organizmge sińip barıp, bawır keselliklerin keltirip shıǵaradı. Sınap puwi menen záhárleniw eń salmaqlı kesellik bolıp, onıń tásirinde insan organizmi tómenlep hám málim waqıt ótkennen keyin tásiri sezila baslaydı. Maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, hár bir kúndizgi lyuminessent jaqtılıq lampasında 150 mg sınap puwi boladı. Bir mine sonday sınıq lampa 500 mıń m2 hawanı RECHK dárejesinde pataslantıradı. Moskva daǵı “ZIL” avtomobil zavodınan jılına 200 mıń dana lyuminessent lampalar shıǵarılıp taslanadı. Tap mine sol jaǵday “Buxarateks” XJ de da gúzetilip atır.
Házirgi waqıtta atmosfera hawasınıń pataslantıratuǵın 750 den zıyatlaw zıyanlı zatlar ushın olardıń RECHK ları anıqlanǵan.
Záhárli zatlar qáwiplilik dárejeleri bir jup haywan túrleri (tıshqan, qoyanlar ) ǵa ótkerilgen tájiriybeler tiykarında anıqlanǵan hám tómendegi formula menen esaplanadı :
Z=SL50% / Smin (4)
bul jerda Smin záhárli zatlardıń minimal konsentrasiyasi;
SL50% záhárli zatlardıń koncentraciyası sonnan ibarat, onıń tásirinde tájiriybe ótkeriw ushın alınǵan haywanlardıń 50% i apatqa dus kelgen.
RECHT t/yil. yamasa g/s lar menen olshenedi. Eger RECHT g/s larda ólshenerlik bolsa, ólshew dawamlılıǵı 20 minuttan aspawı kerek. Eger bir kárxanada yamasa bir orında kórilgen kárxanalarda ob'ektiv sebepler menen RECHT muǵdarı engizilmegen bolsa, ol jaǵdayda tábiyaattı qorǵaw mámleket komiteti menen kelisimli halda taslandılardı basqıshpa-basqısh kemeytiw ilajları islep-shıǵıladı. Hár bir basqıshdıń múddeti belgilenedi hám atmosfera hawasına shiǵarılatuǵın shıǵındılardıń muǵdarı olardıń RECHKsiga teńlestiriledi.
Sanaat kárxanalarında RECHK hám RECHTlardı engiziliwi atmosfera hawasınıń tazalızın saqlawda hám atap aytqanda, insannıń den sawlıǵına zıyan jetkermew ushın alıp barılatuǵın jumıslar hám ǵamxorlıqlardıń úlken bir úlgisi bolıp tabıladı.