Metallurgiya asoslari

ERITMALARDA SUYUQLIK - QATTIQ MODDA MUVOZANATI. KRIOSKOPIYA
Suyultirilgan eritmalarda muzlash haroratning nisbiy pasayish qiymati Raul qonuniga muvofiq, eritmaning molar konsentratsiyasiga to‘g‘ri mutanosib bo'ladi:
T = Km (5.12)
bunda, K — krioskopik doimiy bo'lib, erituvchi muzlash haroratning molar pasayishi deyiladi; m₂ — eritmaning molar konsentratsiyasi.
K quyidagi formuladan hisoblanadi:
(5.13)
bunda, T₀ — toza erituvchining muzlash harorati; ι_B — toza erituvchining solishtirma bug'lanish issiqligi.
Eritma va toza erituvchilarning muzlash haroratini tajribada aniqlab, ulaning farqi asosida, eritmadagi moddalarning molekular massasini hisoblash mumkin. Uning uchun (5.12) formuladagi m₂ ning (5.13) dagiga qo'yilsa, quyidagi formula kelib chiqadi:

(5.15)

Bundan molekular massasini aniqlash mumkin.

(5.15)

1-misol. Muzlash harorati — 1°C bo’lgan glyukozaning suvli eritmasini % konsentratsiyasi qanday bo'ladi?
Berilgan: t = - 1°C; to = 0°C; t = 0- (- 1) = 1°C
K =1,86; Mglyuk = 0,18 kg.
No’malum: m₁= ? m₂ = ?
Yechimi: 1) (5.14) dan m₂ hisoblanadi:

2) Glyukozaning massasi aniqlanadi:
m₂= 0.54 0.18 = 0,0972 kg
3)Eritmaning massasi: m= 1 + 0,0972 kg = 1,0972
4)Eritmaning % konsentratsiyasi:
1,0972 : 0,0972 = 100 : m m =8,86%
2-misol. Eritma - 5°C da muzlamasligi uchun 1*10^-3 kg suvda qancha glitserin eritilishi kerak?
Berilgan: t = - 5⁰C; to - 0°C; t - 0 – (-5) = 1⁰C
M = 0,092 kg; g = 1*10^-3 kg; K - 1,80 grad/mol.
Noma’ium m = ?
Yechimi: 1) (5.15) dan hisoblanadi:



3-misol. Temir va ko'mir qotishmasida 6% S bor. Sof holdagi temir- ning suyuqlanish harorati molar pasayishi 13,18°C, suyuqlanish harorati esa 1803 K ga teng bo'lsa. qotishma necha gradusda suyuqlanadi?