Metallmaslarning umumiy tavsifi. Galogenlar misolida ko’rgazmali tajriba malakalarini shakllantirish

Metallmaslarning elektrmanfiyligi 2,00—4,00 oraligʻida boʻladi. Demak, metallmaslar kuchli elektrmanfiy elementlardir. Eng kuchli elektrmanfiy element ftordir.

• Metallmaslarning elektrmanfiyligi 2,00—4,00 oraligʻida boʻladi. Demak, metallmaslar kuchli elektrmanfiy elementlardir. Eng kuchli elektrmanfiy element ftordir.
• Davrlarda chapdan oʻngga oʻtgan sari elementlar ionlarining musbat zaryadlari kattalashadi. Shunga muvofiq ravishda uchuvchan vodorodli birikmalarning kislotali xossalari suvdagi eritmalarida kuchayib boradi.
• Guruhlarda yuqoridan pastga tushgan sari elementning manfiy zaryadli ionlari vodorod ionlarini oʻziga bo‘shroq tortib turadi. Shunga muvofiq, vodorod ionlarining molekuladan uzilishi osonlashadi, demak, vodorodli birikmalarning suvdagi eritmalaridagi kislotaliligi ortib boradi.
• Metallmaslar vodorodli birikmalarining oksidlovchi xossalari guruhlarda yuqoridan pastga oʻtgan sari kuchayib boradi.

Galogenlarning davriy sistemadagi o’rni. Atom tuzilishi

• Fanga "galogen" tushunchasini 1811- yilda nemis kimyogari I. Shveyger kiritgan. "Galogen" so’zi lotinchadan,"tuz tug’diruvchi" degan ma'nolarni bildiradi.
• Galogenlar davriy sistemaning VII gruppasining bosh gruppachasi elementlaridan iborat. Ftor, xlor, brom, yod tabiatda uchraydi. Astat esa tabiatda uchramaydi. U faqat sun’iy yo’l bilan hosil qilinadi.

Galogenlar atomining tashqi qavatida yettitadan elektron (s2 p5 elektronlar) bor. Barqaror elektron qavat hosil qilishi uchun bitta elektron yetishmaydi. Galogen atomi bir elektron qabul qilganida manfiy zaryadli ionga aylanadi. Ftordan astatga o’tgan sayin galogenlarning elektron qavati soni ortib boradi. Natijada atom radiusi kattalashib, sirtqi qavatdagi elektronlarning yadroga tortilishi zaiflashib boradi.

• Galogenlar atomining tashqi qavatida yettitadan elektron (s2 p5 elektronlar) bor. Barqaror elektron qavat hosil qilishi uchun bitta elektron yetishmaydi. Galogen atomi bir elektron qabul qilganida manfiy zaryadli ionga aylanadi. Ftordan astatga o’tgan sayin galogenlarning elektron qavati soni ortib boradi. Natijada atom radiusi kattalashib, sirtqi qavatdagi elektronlarning yadroga tortilishi zaiflashib boradi.
• Sirtqi elektronlarning yadro bilan bog’lanishi zaiflashgan sari, elementning metallmaslik xossasi kamayib, metallik xossasi ortadi. Ftordan astatga o’tgan sari galogenlarning oksidlovchilik xossasi kamayib, qaytaruvchilik xossasi ortib boradi.
• Galogenlarning reaksiyaga kirishish xususiyati F, Cl, Br, I qatorida kuchsizlanib boradi. Ftor barcha birikmalardan xlor, brom, yodning vodorodli brikmalaridan va metall tuzlaridan(HI, KI kabi) siqib chiqaradi. Xlor esa bromni hamda yodni, brom yodni siqib chiqaradi.