Metallmaslarning umumiy tavsifi. Galogenlar misolida ko’rgazmali tajriba malakalarini shakllantirish

Metallmaslarning umumiy xossalari

• Normal sharoitda baʼzi metallmaslar gazsimon (vodorod, azot, kislorod, ftor, xlor), baʼzilari suyuq (brom), qolganlari qattiq (oltingugurt, uglerod, yod, fosfor va bosh.) holda uchraydi.
• Metallmaslarning koʻpchiligi organik erituvchilarda eriydi. Issiqlik va elektr tokini yomon oʻtkazadi.
• Tipik metallmaslar metallar bilan ion bogʻli birikmalar hosil qiladi. Masalan, natriy xlorid NaCl, kalsiy oksid CaO, kaliy sulfid K2S.

Muayyan sharoitlarda metallmaslarning o’zaro tasirlashuvidan kovalent bog’li birikmalar hosil boʻladi. Masalan, suv H2O, ammiak NH3 molekulalarida atomlar orasidagi qutbli kovalent bogʻ, metan CH4 , CO2 da esa qutbsiz kovalent bogʻlanish mavjud.

• Muayyan sharoitlarda metallmaslarning o’zaro tasirlashuvidan kovalent bog’li birikmalar hosil boʻladi. Masalan, suv H2O, ammiak NH3 molekulalarida atomlar orasidagi qutbli kovalent bogʻ, metan CH4 , CO2 da esa qutbsiz kovalent bogʻlanish mavjud.
• Metallmaslar vodorod bilan uchuvchan vodorodli birikmalar hosil qiladi, masalan, vodorod ftorid HF, vodorod sulfid H2S, ammiak NH3 , metan CH4.
• Vodorod atomining tashqi qavatida 1 ta elektron boʻlganligi uchun (vodorodning faqat 1 ta elektroni bor) ishqoriy metallarga oʻxshab davriy jadvalning birinchi guruhida joylashgan. Shuningdek, vodorod odatdagi sharoitda gaz boʻlganligi, molekulasi ikki atomli va bu atomlar kovalent qutbsiz bogʻlanganligi sababli galogenlarga oʻxshaydi. Shuning uchun vodorod VII guruh elementlari qatoriga ham yozilishi mumkin.
• Vodorod atomi 1 ta elektron qabul qilib olib (oksidlovchi xossasi), tashqi qavatini, geliy atomiga oʻxshash barqaror holatga oʻtkaza oladi:

2Na + H2 =2NaH Ca + H2 =CaH2

Sakkizinchi guruh bosh guruhchasi elementlari geliy, neon, argon, kripton, ksenon va radon metallmaslarga mansub boʻlib, inert gazlar deb ataluvchi alohida elementlar guruhini tashkil etadilar.

• Sakkizinchi guruh bosh guruhchasi elementlari geliy, neon, argon, kripton, ksenon va radon metallmaslarga mansub boʻlib, inert gazlar deb ataluvchi alohida elementlar guruhini tashkil etadilar.
• Inert elementlarning atomlari tashqi elektron pog‘onalarida 8 tadan (geliyda 2 ta) elektron tutadi va bu toʻlgan tashqi elektron qobiqlar juda barqaror. Ilgari bunday atomlar elektronlarini bermaydi, biriktirib ham olmaydi, umuman elektron jufti ham hosil qilmaydi, deb hisoblanar edi.
• 1962- yilda XeF4 ksenon tetraftorid olinishi bilan ularning ba'zi kislorodli va ftorli birikmalarini sintez qilib olish imkoniyati vujudga keldi. Shundan keyin inert gazlar kimyosi jadal sur’atlar bilan rivojlandi, ayniqsa ksenon kimyosi, ksenon birikmalari xossalari jihatdan yodning tegishli birikmalariga o’xshaydi.