Metallarni payvandlash. Payvandlanuvchanlik

Alyuminiy va uning qotishmalarini payvandlash
Asosiy qiyinchilik suyuqlanish temperaturasi 250°C bo’lgan Al₂O₃ oksidning hosil bo’lishi. Har bir tomchi alyuminiy oksid bilan uralganligi o’zaro va ularni asosiy metall bilan qo’shilib birikib ketishiga imkon bermaydi.
Bu plenkani parchalash, uni chiqarib tashlash va boshqa plenkalar hosil bo’lishni tuxtatish uchun maxsus flyuslardan foydalaniladi va payvandlashni inert gazlar muxitida olib boriladi. Flyuslar: NaCI, KC1, VaS1₂, LiF, CaF₂.
Choklarda gaz g’ovakliklari havoda nam tarkibidagi vodorod xi-sobiga bo’ladi. Vodorodni plenka yaxshi yutadi. G’ovaklikka yo’l quymaslik uch^n metallni yaxshilab mexanik usulda tozalash kerak (plenka kirib gaylash kerak), so’ng kimyoviy usulda NaOH da yuviladi. Bunda oksid plenkalar ketadi, u bilan vodorod ham.

Alyuming qotishmalarini algon muhitida payvandlash



-rasm. Tittani maxsus kamerada payvandlash

Ti; Zr; Mo; Nb va boshqalar qiziganda gazlarni 0₂, N₂, аzotni juda tez yutadi. Gazlarning ozginasi ham metallning plastikligini juda tushirib |yuboradi.

Titan ximoya gaz-argonning oliy sort muxitida payvandlanadi. Sim va asosiy metall payvandlashdan oldin degazatsiya qilinadi: vakuumda qizdirilib, yumshatiladi. Chokda Hz < 0,01%; Oz < 0,1%; N2 < 0,05% bo’lishi shart. Aks holda sovuq darz ketadi, chunki gazlar plastikligini pasaytiradi. Titan plazma va elektron-nur usullarida payvandlanadi. Sirkoniy ham xuddi yuqoridagidek qoidalarga rioya qilib payvandlanadi.
Molibden va niobiy gazlarga titanga nisbatan ham uch, ayniqsa kislorodga. Agar O₂ = 0,01% bo’lsa, plastikligi birdan pasayadi. Bular yoy usulida, control qilinadigan argon kamerasida yoki vakuumda elektron-nur usulida payvandlanadi.
Payvand choklarda uchraydigan asosiy nuqsonlar va ularning hosil bo’lish sabablari
Nuqsonlar 2 xil bo’ladi:
1. Tashqi nuqsonlar
2. Ichki nuqsonlar
Tashqi nuqsonlarga: chokni eni va balandligi bo’yicha talabdan chetga chiqishi, tob tashlashi, chok yeni metallning kertilishi, chuqurchalar (kriterlar, tashqi darzlar, chala choka, tashma va h.k.) lar kiradi (racm).

-rasm. Payvand choki nuqsonlari sxemalari: a,b -payvandlamay qolgan joylar; v,g-o’yilib qolgan joylar; d-toshma; e-tashqi darzlar

Ichki nuqsonlarga g’ovaklar, ichki darzlar, bush boglangan choklar, shlak qo’shimchalar va h.k. kiradi.