Менга берилган материални ўзбек тилига таржимон қилганимда рус сўзларининг айримларини қуйидаги таржима қилиб ишлатганман

1. TELEVIDENIYENING QISQACHA ASOSLARI

Televideniyening mexanik tizimdan elektronga, oq-qoradan rangliga, analogdan raqamliga o‘tishiga 100 yildan ortiq vaqt hamda katta hajmdagi aqliy va moliyaviy xarajatlar talab etilgan. Shuning uchun ham televideniyeda, xuddi boshqa texnik tizimlardagi kabi eski va yangi avlodlarning o‘zaro mutanosibligi talab qilingan. Shunday ekan, oq - qora televideniyedan rangligiga o‘tishda dunyoda nafaqat ko‘p miqdorda oq - qora televizorlar parkini hisobga olish, balki butun boshli oq-qora televideniye infratuzilmasi: uzatgichlar, radioreley, kabel va sun’iy yo‘ldosh uzatish tizimlari qayta yaratilgan. Rangli televideniyeni uzatuvchi va kanal hosil qiluvchi moslamalar oq-qora televideniye asosida shakllantirilgan. Shu sababdan, yangi yaratilayotgan tizimlar oq-qora televideniye negizida yaratilishi va mavjud tizimlarga halal bermasdan ishlashi talab qilingan. Yuqoridagilarni inobatga olgan holda, zamonaviy raqamli televideniye analog televideniye negizida yaratilganlini ta’kidlash mumkin. Shunday ekan, raqamli televideniye tizimini qurish omillarini tushunish uchun televideniyening asosiy prinsip va standartlariga to‘xtalib o‘tamiz.

1.1. Televideniyening qisqacha tarixi

“Televideniye” (uzoqdan ko‘rish yoki masofadan ko‘rish) atamasini ilk bor rus harbiy muhandis-elektrigi K.D. Perskiy 1890 yilda Parijda bo‘lgan xalqaro kongressda ishlatgan.

Televideniyening negizida uchta fizik jarayon yotadi:
- yorug‘lik energiyasini elektr signalga aylantirish;
- aloqa kanallari orqali signallarni uzatish va qabul qilish;
- uzatilgan elektr signalni tiklash va dastlabki optik tasvirga aylantirish.
Optik tasvirni elektr energiyasiga aylantirish uchun turli fotoelementlar va fotouzgartirgichlar ishlatiladi. Agar bir dona fotoelement ishlatilsa, uning chiqishidagi kuchlanish sahnaning o‘rtacha yorug‘ligiga teng bo‘ladi va hech qanday tasvir yuzaga kelmaydi. Shuning uchun fotoelementlarning miqdori ko‘p bo‘lishi lozim, va ular qancha ko‘p bo‘lsa, tasvir sifati shuncha yuqori bo‘ladi. Uzatish standartiga ko‘ra, fotoelementlar soni 550 mingtaga yaqin bo‘lishi lozim. Tabiiyki, bu signalni uzatish uchun hech qachon 550 mingta kanaldan foydalana olmaymiz. Shuning uchun signallarni bitta kanal bo‘ylab ketma-ket uzatiladi. Bunday uzatishni yoyish deb ataladi. Televideniyening yoyish jarayoni ikkita omilga asoslangan.