Menejmentga kirish

 
 

---

9 
“Mumtoz menejment” maktabi mohiyati. 
“Ilmiy menejment” namoyandalari oʻz ilmiy ishlarini asosan korxona, 
tashkilot boshqaruvini takomillashtirishga bagʻishlashgan. Ular boshqaruv 
darajasidan quyi masalalar bilan, ya’ni faqat ishlab chiqarish darajasidagi 
boshqaruv bilan shugʻullanishgan. Ma’muriy maktabning vujudga kelishi 
munosabati bilan mutaxassislar endi umum tashkilot darajasidagi boshqaruv 
muammolari bilan shugʻullana boshladilar. 
Teylor va Gilbretlar oddiy ishchidan muvaffaqiyatga erishib, shuxrat 
qozonib martabaga minganlar. Aynan shu tajriba ularning boshqaruv toʻgʻrisidagi 
tushunchalariga keskin ta’sir etgan. Ulardan farqli oʻlaroq, mumtoz ma’muriy 
boshqaruv maktabining asoschilari: 
Yirik biznes soxasida mashxur, boshqaruvning yuqori boʻgʻinida esa yuksak 
tajribali amaliyotchi raxbarlar boʻlganlar. 
Ularni tashvishlantiruvchi bosh masala-bu umumtashkilot miqyosidagi 
samaradorlikka erishish boʻlgan. Shunday maqsad qoʻyilgan boʻlsa-da ular xam 
boshqaruvning sotsial jixatlariga unchalik e’tibor bermadilar. Uning ustiga ustak 
ularning ishlari shaxsiy tuzatuvlar doirasidan chiqmagan. Shu sababli ularning 
yondoshuvlari ilmiy metodologik asosga ega emas edi. 
“Mumtoz”chilar tashkilotga keng qamrovli kelajak nuqtai nazardan 
yondoshish yoʻli bilan undagi umumiy xususiyatlar va qonuniyatlarni aniqlashga 
urinishgan. Maqsad-boshqarishning unversal tamoyillarini yaratish va shuning 
evaziga muvaffaqiyatga erishish edi. Ular boshqarishning quyidagi ikki jixatiga 
e’tiborni qaratdilar: 
*
Tashkilotning oqilona boshqaruv tizimini ishlab chiqish. Shu maqsadda 
tashkilotni boʻlinmalar yoki ishchi guruxlarga boʻlish, moliya, ishlab chiqarish va 
marketing boshqarishni takomillashtirishning muxim tomonlari deb xisobladilar. 
*
Tashkilotning oqilona tarkibi va xodimlarning oqilona boshqaruviga 
erishish. Shu maqsadda boshqarishda yakkaboshlik boʻlishini va xodim faqatgina 
bitta boshliqdan topshiriq olish va unga boʻysinishi lozim degan gʻoyani ilgari 
surishadi. 
A.Fayol boshqaruv fanining rivojlanishiga salmoqli xissa qoʻshgan frantsuz 
olimlaridandir. U Frantsiyadagi yirik koʻmir qazib oluvchi kompaniyani 
boshqargan. A.Fayol oʻzining boy amaliy tajribasini “Umumiy va sanoat 
boshqaruvi” (1916) nomli kitobida umumlashtirgan. Uning ilgari surgan quyidagi 
boshqaruv tamoyillari Hozirgi kunda xam oʻz axamiyatini yoʻqotmagan.