"menejment va iqtisodiyot"


Bozorda narx uchta guruh omil natijasida shakllanadi



Download 2,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet117/370
Sana11.09.2021
Hajmi2,98 Mb.
#171397
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   370
Bog'liq
menejment va iqtisodiyot

Bozorda narx uchta guruh omil natijasida shakllanadi: 
1.  Talab  omillari  (bozorda  o`xshash  tovarlar  mavjudligi  va  ularning  narxlari, 
bozorga kirish, xaridorlar  daromadi, talablari,  talabga  yo`naltirilgan  narx). 
2.  Xarajat  omillari  (ishlab  chiqarish xarajatlari,  marketing  xarajatlari,  foyda). 
3.  Raqobat  omillari  (tarmoqdagi  firmalar  soni,  aynan  o`xshash  import  tovarlari, 
raqobatchilar tovarlariga  bo`lgan narxni  bilish. 
Asosiy narxni belgilash uslubi quyidagilardan iborat: 


74 
 
  narxlashtirish  masalasi  qo`yiladi;   
  talab aniqlanadi; 
  xarajatlari  baholanadi; 
  raqobatchilar tovari va narx tahlil  qilinadi;   
  narxni  shakllantirish  uslubi tanlanadi; 
  oxirgi  natijaviy  narx o`rnatiladi. 
«O`rtacha  xarajatlar  plyus  foyda»  tamoyili  bo`yicha  narx  belgilash  tovarning 
tannarxiga  muayyan  ustama  qo`yishdan  iborat  bo`lib,  narx belgilashning eng oddiy 
usuli  hisoblanadi.  Ustama  narx  miqdori  tovar  turiga  qarab,  juda  keng  chegaralarda 
tebranib  turadi.  Shuningdek,  tovarning  ishlab  chiqaruvchidan  pirovard  natijada 
iste`molchiga  yetib  borishga  qarab  oxirgi  narx  ulgurji  va  chakana  savdo 
qo`yadigan ustama narxlar  yakunini  ifodalaydi.   
«Ko`zlangan  foyda  normasi»  olishni  ta`minlaydigan  narx  belgilash  usulini 
qo`llaydigan  ishlab  chiqaruvchilar  oldindan  sarf  etilgan  kapital  uchun  muayyan 
qaytim  foiz  olishga  intiladilar.  Bu  usul  o`rtacha  solishtirma  xarajatlarni 
hisoblashga asoslanadi. 
Narxni  chegaraviy  xarajatlar  bo`yicha  belgilash  usulini  qo`llash  bilan  firma 
mahsulotning  qo`shimcha  hajmi  birligini  bu  mahsulotni  ishlab  chiqarishning 
alohida  qiymatiga  sotadi,  bu  holda  xarajatlarning  faqat  bir  qismi  qoplanadi,  foyda 
amalga  oshmaydi.  Narx  belgilashning  bu  strategiyasi  agar  firma  ishni  to`xtatish 
xavfi  ostida  qolgan  va  foydalanadigan  ishchi  kuchini  saqlab  qolishni  xohlagan 
sharoitlarda  naf keltirishi  mumkin. 
Savdoda  do`konlarga  xaridorlarning  kelishini  ko`paytirish  uchun  sotuvchilar 
ayrim  tovarlarni  to`liq  xarajatlaridan  pastroq  baholab,  «jalb  etuvchi»  narxlar 
yaratadilar.  Xaridorlar  ko`payadi,  ular  arzon  narxdagi  tovarlar  bilan  birga  bunga 
qo`shimcha ravishda narxi  me`yorda bo`lgan tovarlarni  ham xarid qiladilar.   
Davlatning  narx  siyosati  bozor  iqtiodiyotiga  o’tish  sharoitida  narxlarni 
erkinlashtirish  va  milliy  bozor  narxlarini  jahon  bozori  narxlariga  yaqinlashtirishga 
qaratiladi. 
Narxlarni  erkinlashtirishdan  ko’zlangan maqsad:  
1)  xom  ashyo  bilan  mahsulot  ayrim  turlari  narxlari  o’rtasidagi  nomutanoiblikni 
yumshatish;   
2)  narx  bilan  aholi  daromadlari  va  korxonalar  foydasi  o’rtasidagi  mutanosiblikka 
erishish;   
3)  investittsion  tovarlar,  iste`mol  tovarlari  va  xizmatlar  narxlarining  oqilona 
nisbatini  ta`minlash;   
4)  ishlab  chiqarish  voitalari,  xalq  iste`mol  tovarlari,  bajarilgan  ishlar  va 
xizmatlarning  erkin  narxlari  hamda tariflariga  o’tish;  
5)  milliy  bozor narxlarini  jahon bozori narxlariga  yakinlashtirish. 

Download 2,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   370




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish