Менежмент назариясининг шаклланиши ва ривожланиши

“Темур тузуклари” жаҳонга машҳур асардир. Унинг қўлёзма нусхалари дунёнинг деярли барча мамалакатлари (Ҳиндистон, Эрон, Англия, Дания, Франсия, Россия, Германия, Арманистон,Ўзбекистон ва б.) кутубхоналарида мавжуд. Асар икки қисмдан иборат. Биринчи қисм Амир Темурнинг ўз давлатини барпо этиш уни ҳар жиҳатдан мустаҳкамлаш, мукаммал қуролланган қудратли қўшин тузиш борасида тадбиқ этган “тузуклари” ва режаларидан иборат бўлиб, унда ҳатто қўшиннинг жанговор сарфланиш тартиби ҳам махсус жадваллар орқали кўрсатиб берилган. Асарнинг ўн уч қисм (кенгаш) дан иборат иккинчи бобида эса Соҳибқироннинг кучли феодал давлатни барпо этиш, қўшин тузиш ва душман лашкарини синдириш юзасидан тузган кенгашлари ва амалга оширирган ишлари ўз ифодасини топган. “Тузуклари” муаллифнинг фикрича, ҳар бир соҳиби тож давлат ва жамият маълум ижтимоий-сиёсий гуруҳга таянган ҳолда бошқариши лозим.

Давлатни идора қилишда вазирлар. Амирлари ва вилоятларда ўтирган ноибларнинг роли бениҳоя катта бўлган. Шунинг учун ҳам амир Темур уларни танлаш ва вазифаларга таяниш ишига алоҳида аҳамият берган. Улар Соҳибқироннинг фикрича садоқатли, ахлоқий пок, адолатпеша, тинчликсевар ва ташаббускор одамлар бўлиши керак. “Тузуклар” муаллифнинг фикрига кўра, масалан, вазирлар тўрт сифатга эга бўлишлари шарт. 1. Асиллик, тоза настлик ва улуғворлик. 2. Ақлу фаросатлик. 3. Сипоҳ билан раият аҳволидан бохабарлик ва уларга ғамҳурлик кўрсатиш, улар билан яхши муомалада бўлиш. 4. Сабру бардошлилик, мулойимлик. “Тузуклар” да келтирилган маълумотларга кўра Амир Темур ўз давлатини, бир учи Чину Мочин ва иккинчи учи Шом ҳудудида бўлган улкан малакатни бор юғи этти нафар вазир ёрдамида бошқарган. Булар 6-жадвалда берилган.

№	Вазирлар	Вазирларнинг вазифалари
1	Мамлакат ва раият вазири	- Бу вазир эл-юртнинг муҳим ишларини, кунда чиқиб турадиган муаммоларни, раият аҳволини, олинган ҳосил, даромаднинг миқдори, олиқ-солиқ, давлат ҳаражатлари, эл-юртнинг ободончилиги ва аҳолининг фаровонлиги қай даражада эканлигидан олий ҳукмдорни хабардор қилиб турган.
2	Сипоҳ вазири	- Сипоҳийларнинг маош ва танҳоларини бошқарган, унинг қийинчилик ва паришонликка тушиб қолмаслигининг чора-тадбирларини кўрган, сипоҳ аҳволидан доимо подшоҳни огоҳ этиб турган.
3	Мол-мулк, даромад ҳаражатлар вазири