Menejment nazariyasi

14.2.  Biznes-reja  va  unum dorlik
Biznes-rejasiz  yuqori  va  barqaror  unum dorlikka  erishib 
bo'lmaydi.  Unumdorlikni  oshirish  bo'yicha  aniq  maqsadga  ega 
bo'lmay  erishilgan  unumdorlik  yuqori  yoki  past  ekanligini  aniqlab 
bo'lmaydi.  Maqsadlar  qaysi  tadbir  umumiy  unumdrlikni  oshirayot- 
gani,  qaysisi  uning  o'sishiga  to'sqinlik  qilishini  aniqlash  uchun 
xizmat  qiladi.
Amerikalik  olimlar  Rags  va  Felik  unumdorlikni  miqdor  va  sifat 
vositasida  ifodalangan  maqsadlarga  o'z  vaqtida  erishish  uchun  aniq 
resurslardan  qanday  foydalanish  ko'rsatkichidir  deb  hisoblaganlar.
Korxona  u  ishlab  chiqarishi  m umkin  bo'lgan  mahsulotning 
qaysisi  iste’molchi  uchun  zarur  ekanligini  aniqlam agan  holda 
unumdor  bo'mlaydi.  Ya’ni  strategik  rejalashtirish  doimo  bozorni, 
raqobatni,  korxona  imkoniyatlarini  muntazam  tahlil  etishni  qam- 
rab  olishi  kerak.

---

Masalan,  Yaponiya tadbirkorlari  doimo istiqbol  uchun  maqsadni 
belgilaydilar.  Ular  besh-o‘n  yildan  keyin  natija  beruvchi  ilmiy- 
tadqiqot  ishlari  va  mehnat  unumdorligi  dasturlarini  mablag'  bilan 
ta’minlaydilar.  Shu  sababli,  unumdorlik  barqaror  o'sishida  istiqbolli 
rejalashtirish  muhim  ahamiyatga  ega.  Yirik  korxonalar  ko‘p  yillar 
davomida  barqaror  unumdorlikni  ta’minlash  uchun  o‘z  vazifalarini 
kelajakka  asoslab belgilashlari lozim.  Ko'pchilik korxonalar sinishining 
asosiy sababi  ular ham ahamiyati,  ham  samaradorligi jihatidan  eskir- 
gan  texnikadan  foydalanganliklaridir.  Bunday  korxonalar  kelajakka 
ega  emas.
Hozirgi  paytda  ko'pchilik  tadbirkorlar  darxol  foyda  olishga 
intilish  noto‘g‘riligini  va  uzoq  istiqbolni  hisobga  olish  zarurligini 
tushunib  yetdilar.  Unumdorlikning  istiqbolga  mo'ljallangan  maj- 
muiy  rejalarini  qisqa  muddatli  rejalar  bilan  mustahkamlash  zarur.
Yuqori  lavozimdagi  rahbarlar  o'rta  bo‘g‘in  rahbarlarga  xali  o'z 
imkoniyatlarini  to‘liq namoyon etmagan uskuna sotib olishda qarshi- 
lik ko‘rsatmasdan,  aksincha,  ularni  qo‘llab-quvvatlashlari zarur.  Rah­
bariyat  unumdorlikni  oshirish  uchun  o‘z  mablag'larini  sarf  qilish 
va  istiqbol  rejalariga  unumdorlikni  oshirish  dasturlarini  qo'yish 
yo‘li  bilan  o‘z  hamkorligini  namoyon  qilishi  zarur.
Unumdorlikni  rejalashtirish  menejmentning  barcha  jarayonlari- 
da  kuzatilishi  kerak.  U  kishilarni  mehnat  unumdorligini  oshirishga 
undaydi.  Unumdorlikni  oshirishning  istiqbol  va  joriy  rejalari  bajarili- 
shi  doimo  nazorat  qilinishi  kerak.