Menejment nazariyasi

9. Skalyar zanjir. 
Skalyar zanjir - bu rahbarlik lavozimlarida 
turgan shaxslar qatori. Bu zanjir eng yuqori lavozimdagi shaxsdan 
to past bo‘g‘in rahbarigacha cho'ziladi.
10. Tartib. 
Joy hamma narsa uchun va hamma narsa o‘z 
o‘rnida.
11. Adolatilik. 
Adolatilik - bu yaxshilik va haqqoniyatlikning 
birikuvidir.
12. Xodimlar uchun ish joyining barqarorligi. 
Kadrlarning 
qo'nimsizligi tashkilotning samaradorligini pasaytiradi. Ish joyiga 
yopishib olgan o‘rtacha rahbar, albatta, o‘z ish joyiga yopishib olma- 
gan va tezda ishdan ketadigan mashhur, iste’dodli menejerdan 
afzaldir.
13. Tashabbus. 
Tashabbus reja ishlab chiqish va uni muvaf- 
faqiyatli amalga oshirishni ta’minlashni anglatadi. Bu tashkilotga 
kuch va energiya beradi.
14. Korporativ ong. 
Ittifoq - bu kuch. Bu xodimlarning 
uyg'unligi natijasidir.
In s o n iy m u n o sa b a tla r m a k tab i (1930—1950). 
Ilm iy 
menejment maktabi va klassik maktab psixologiya hali boshlang'ich 
holatda bo'lgan paytda vujudga kelgan. Ko'pchilik X X asrning 
boshida Freydning o'sha paytdagi yangi beixtiyorlik konsepsiyasi- 
ni jiddiy ravishda gumon ostiga olgan edi. Buning ustiga psixologiya 
bilan qiziqqanlar kamdan-kam menejment bilan qiziqardilar va 
o'sha paytda inson ongi to'grisida mavjud bo'lgan kamchilik bilim- 
lar mehnat faoliyati muammolari bilan aslo bog'liq bo'lmagan edi. 
Demak, garchi ilmiy menejment va klassik yondashuv mualliflari 
inson omilining mohiyatini tan olsalar-da, ularning baxslari ado- 
latli to'lov, iqtisodiy rag'batlantirish va rasmiy funksional muno- 
sabatlarni o'rnatish bilan chegaralanardi. Insoniy munosabatlar 
uchun harakat insoniy omilni tashkilot samaradorligining asosiy 
elementi sifatida to'la anglashga qodir bo'lm aslikka javoban 
tug'ildi. U klassik yondashuv kamchiliklariga reaksiya sifatida 
paydo bo'lgani sababli insoniy m unosabatlar m aktabi ba’zan 
neoklassik maktab deb ataladi.

---

Insoniy munosabatlar uchun harakat.
Menejmentda insoniy 
munosabatlar maktabini rivojlantirishda ikki olim - Meri Parker 
Follett va Elton Meyoni eng nufuzli insonlar deb aytish mumkin. 
Ayni miss Follett birinchi bo'lib menejmentni «boshqa shaxslar 
yordamida ish bajarilishini ta’minlash» sifatida aniqlab berdi. Xo- 
tornda joylashgan «Vestern Elektrik» zavodida Elton Meyo to- 
monidan o'tkazilgan mashhur sinovlar menejment nazariyasida yangi 
yo'nalishlar ochdi. Meyo shuni aniqladi-ki, ilmiy menejment mak- 
tabining vakillari o'ylaganidek puxta ishlab chiqilgan ish operatsiyalari 
va yaxshi ish haqi har doim mehnat unumdorligining oshishiga 
olib kelmagan. Insonlar o'rtasidagi muomalalar vaqtida paydo 
bo'ladigan kuchlar rahbarning sa’yi harakatlaridan ustun kelishi 
mumkin bo'lgan va tez-tez ustun kelgan ham. Ba’zan ishchilar rah­
barning istagiga va moddiy rag'batlantirishga qaraganda ko'proq 
guruhlaridagi hamkasblarining taziyqlariga javob berardilar. Abraxam 
Maslou va boshqa psixologlar tomonidan keyinroq o'tkazilgan tad- 
qiqotlar bu hodisaning sabablarini aniqlashga yordam berdi. 
Maslouning fikricha inson harakatining motivi, ilmiy menejment 
maktabining tarafdorlari va izdoshlari hisoblaganlaridek, asosan, iqti­
sodiy kuchlar emas, balki pul yordamida faqatgina qisman va bil- 
vosita qoniqtirilishi mumkin bo'lgan turli ehtiyojlar bo'lgan.
Shu xulosalarga asoslanib, psixologik maktab tadqiqotchilari, 
agar rahbariyat o'z ishchilariga katta g'amxo'rlik ko'rsatsa, unda 
ish samaradorligining o'sishiga olib keladigan ishchilarning qo- 
niqarlilik darajasi ham o'sishi kerak deb taxmin qilganlar. Ular 
bevosita boshliqlarning samaraliroq harakatlarini, ishchilarga bera- 
digan maslahatlari va ularga ishda kengroq muloqotda bo'Iish im- 
koniyatlarini o'z ichiga olgan insoniy munosabatlarni boshqarish 
usullaridan foydalanishni tavsiya qilganlar.