Меҳнат ва касб таълими

1-жадвал.
Муаммоли ўқитишни лойиҳалаш босқичлари 
БОСҚИЧЛАР 
ПЕДАГОГ 
ФАОЛИЯТИ 
ТАЛАБА ФАОЛИЯТИ 
Муаммоларни шакллантириш, лойиҳа вазифасини ишлаб чиқиш 
Лойиҳа муаммоси 
(мавзусини танлаш) 
Муаммони 
Лойиҳали таълим учун 
мос бўлган мавзуларни 
олдиндан ўйлаб қўяди. 
Мавзу юзасидан муҳокама 
ва умумий қарорни қабул 
қилиш. Талабаларнинг бир 

---

32 
аниқлаш-тириш. 
Лойиҳани 
танлаш 
ва асослаш 
Талабаларга ҳамкорликда 
мавзу 
танлашларини 
таклиф 
қилади. 
Улар 
томонидан таклиф қилин-
ган мавзулар муҳокама-
сида иштирок этади. 
гуруҳи 
педагог 
билан 
ҳамкорликда 
мавзуларни 
танлайди ва қолганларга 
эълон қилади. Мавзулар-
ни мустақил танлайдилар 
ва гуруҳдошлари билан 
муҳо-кама қиладилар. 
Бўлғуси 
фаолият 
таҳлили 
лойиҳа 
мавзусида 
кичик 
мавзуларни 
аниқлаш. 
Олдиндан ўзига кичик 
мавзуларни ажратади ва 
талабаларга танлаш учун 
таклиф 
этади, 
ҳамкорликда 
амалга 
оширади 
Ҳар бир талаба ўзи учун 
кичик мавзу (роль, вазифа) 
танлайди. Фаол муҳокама 
ва 
мавзулар 
вариантларини 
таклиф 
қилиш. 
Ижодий 
гуруҳларни 
ташкиллаш 
Ўзлари учун аниқ кичик 
мавзу 
ва 
фаолият 
турларини 
танлаган 
талабаларни 
бирлашти-
ришга қаратилган ташки-
лий 
ишни 
амалга 
оширади. 
Танланган 
ролларидан 
келиб чиққан ҳолда кичик 
гуруҳлар 
ташкил 
қиладилар. 
2. Лойиҳа ишлаб чиқилиши (режалаштириш ва фаолиятни 
ташкиллаштириш) 
Тадқиқот ишлари 
учун 
зарурий 
материалларни 
тайёрлаш: саволлар 
гуруҳ 
вазифаларини 
шакллантириш, 
адабиёт танлаш. 
Агар лойиҳа катта бўлса, 
педагог 
ўзи 
олдиндан 
изланиш фаолияти учун 
вазифа 
ва 
саволларни 
ишлаб 
чиқади, 
адабиётлар 
рўйхатини 
тайёрлайди, 
лойиҳада 
иштирок 
этувчилар 
индивидуал 
хусусиятларидан 
келиб 
чиқиб, уларнинг иштирок 
даражаси турли бўлиши 
мумкин. 
Кичик 
ёшлилар 
учун 
вазифалар ишлаб чиқишда 
иштирок этиш, уларнинг 
кучли 
ва 
заиф 
томонларини имконият ва 
қийинчиликларини 
аниқлаш. 
Технологик 
жараённи 
режалаштириш 
Маслаҳат бериш, ишни 
мувофиқлаштириш, 
талабалар 
фаолиятини 
рағбатлантириш 
Изланиш фаолияти, бир-
бирига ишнинг бориши 
ҳақида маълумотлар бериб 
бориши.
Ҳужжатлар ишлаб 
чиқиш. 
Лойиҳа 
ишининг 
натижаларни 
Муҳокамаларда 
қатнашади, 
умумий 
йўналишлар 
бўйича 
назорат олиб боради.
Аввал кичик гуруҳларда, 
кейин умумий гуруҳларда 
фаолият режаси, изланиш 
фаолиятининг 

---

33 
ифодалаш шаклини 
аниқлаш. 
натижаларини 
тақдим 
этиш шакллари муҳокама 
қилинади, 
видеофильм, 
альбом, асл объект ва 
ҳокоза. 
3. Технологик босқич (фаолиятни амалга ошириш) 
Иш жойини тайёр-
лаш. 
Технологик 
муаммоларни бажа-
риш, 
Моделлаш-
тириш 
Меҳнат ва технологик 
интизом, меҳнат мада-
ниятига амал қилишини 
назорат қилади. 
Ўз 
фаолиятини 
амалга 
ошириш. 
Изланиш, 
ижодий, ахборотли, ижти-
моий 
аҳамиятга 
эга 
фаолият. Моделлаштириш. 
Зарурат 
туғилганда 
маслахат олиш.
4. Якуний қисм 
Натижани 
ифодалаш 
(тақдимотга 
тайёрлаш) 
Маслаҳат беради, кичик 
гуруҳлар 
ишларини 
мувофиқлаштиради, 
улар-нинг 
фаолиятини 
рағбатлантиради.
Олдин кичик гуруҳларда, 
кейин 
бошқа 
гуруҳлар 
билан биргаликда олдиндан 
белгиланган шаклга асосан 
натижаларни 
шакллантириш 
Натижалар ҳимоя-
си, тақдимоти (на-
зорат ва синов) 
Экспертиза 
ташкиллайди, 
масалан, 
эксперт 
сифатида 
ташқаридан одамларни 
таклиф қилади.
Қилинган ишлар юзасидан 
ҳисобот, натижа тақдимоти. 
Рефлекция. Натижа 
ва 
жараёнларни 
баҳолаш 
Талабалар берган баҳо-
ларга таяниб, уларнинг 
фаолиятини 
бошқариш 
бўйича 
олиб 
борган 
фаолиятни баҳолайди 
Фаолият 
натижалари, 
жараён-ни 
ўзлари 
баҳолайдилар, 
бунда 
бошқалар берган баҳони 
ҳам эътиборга оладилар, 
гуруҳли рефлексия 
Хулоса қилиб айтганда, бўлажак технология ўқитувчиларида таянч, 
умумий ва фанга доир хусусий компетенцияларни таркиб топтириш 
муаммоси методик педагогик компетенцияларига аниқлик киритиш ва 
педагогик кадрларни тайёрлаш жараёнида компетенциявий ёндашув 
талаблари асосида ўқув курсларининг мазмунини янгилаш, шу асосда 
ўқитишни ташкил этиш ва бошқариш давр талаби саналади. Бу эса ўз 
навбатида, олий таълим муассасаларида таълим ва тарбия жараёнининг 
сифатли ташкил этилишини, малакали кадрлар тайёрлашда юксак 
самарадорликка эришишни кафолатлайди. 
Фойдаланилган адабиётлар: 
1.
Ангеловский К. Учитель и инновации // Книга для учителя. – Москва: 
Просвещение, 1991. – С. 158. 

---

34 
2.
Беспалько В.И. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. – М.: 
ИРПО, 1996. – С 174. 
3.
Крысанова О. Инновационная активность как компетенция современного 
учителя // Высшее образования в России. – Москва, 2008. - №12, - С 145-
148. 
4.
Муслимов Н.А., Уразова М.Б., Эшпулатов Ш.Н. Касб таълими 
ўқутувчиларининг касбий компетентлигини шакллантириш технологияси. 
– Тошкент: Fan va texnologiya, 2013. – Б 80. 
5.
Соловова Н.В. Методическая компетентность преподавателя вуза. –М.: 
АПКиППРО, 2010, - С 120. 
 
GIDRAVLIKA VA ISSIQLIK TEXNIKASI FANINI O’QITISHDA 
VIRTUAL TA’LIMDAN FOYDALANISH METODIKASI 
A.R.Jo’rayev 
BuxDU tayanch doktoranti,
M.F.Saidova 
BuxDU mehnat ta’limi yo’nalishi talabasi
 
 
Muammoning qo’yilishi:
Bugungi kunda oliy ta’lim muassasalarida bo’lajak 
texnologiya fani o’qituvchilarini tayyorlash jarayonida davlat ta’lim standarti va 
malaka talablarini bajarish uchun “Gidravlika va issiqlik texnikasi” fani bo’yicha 
amaliy va laboratoriya mashg’ulotlarini tashkil etishda moddiy texnik baza 
(laboratoriya jihozlar) to’liq shakllantirilmaganligi, qolaversa innovatsion 
talablarga javob bermasligi va ma’nan eskirganligi fan bo’yicha o’zlashtirish 
koeffitsientiga 
salbiy 
ta’sir 
ko’rsatmoqda. 
Bo’lajak 
texnologiya 
fani 
o’qituvchilarini kasbiy tayyorlash jarayonida virtual ta’lim tushunchasi 
metodologik nuqtai nazardan ancha keng ma’noga ega bo’lib, “Gidravlika va 
issiqlik texnikasi” fanidan laboratoriya va amaliy mashg’ulotlarini o’tkazishda ham 
virtual ta’lim salohiyatini oshirib yuqori samaradorlikka erishish mumkin.