Меҳнат таълими фанидан 5-7 синфлар учун ёғочларга ишлов бериш

Bir shpindelli vertikal va ikki shpindelli gorizontal parmalash dastgohlarining kinematik sxemasi:
Teshiklarni tolalarga ko‘ndalang parmalash uchun markazi va keskichi bo‘lgan, diametri 4-32, uzunligi 80-200 mm li spiral- simon yog‘och qirquvchi parmalar ishlatiladi. Teshiklarni tolalar bo‘ylab parmalash uchun konussimon charxlangan spiralsimon uzun hamda kalta seriyadagi parmalardan foydalaniladi. Kalta seriyadagi parmalarning diametri 2-12, uzunligi 25—145 mm, uzun seriyadagilariniki esa mos ravishda 5—20 hamda 130— 210 mm bo‘ladi. Ketingi uchi silindrsimon, qattiq qotishmadan tayyorlangan plastinalar bilan ta‘minlangan, diametri 10—30 mm, kalta se- riyasining uzunligi 140-275 mm, me‘yoridagi seriyasining uzun- ligi 168—324 mm bo‘lgan spiralsimon parmalar ham ishlatiladi. Yog‘ochdan tiqinlar arralab olish va ular bilan «ko‘zlar» o‘rnini berkitish uchun turtib chiqaradigan moslamasi bo‘lgan silindrsimon arrachalardan foydalaniladi. Ishni boshlashdan oldin parmalash dastgohlari ishga sozla- nadi. Patronga zarur diametrli parma tiqilib, kerakli balandlikda o‘rnatiladi, shunda parma detalga teshik ochiladigan joyga yaqinlashadigan bo‘ladi. Teshiklarni reja chiziq, tirgak, andaza yoki konduktor bo‘yi- cha parmalash mumkin. Reja chiziq bo‘yicha teshiklarni parma- lashda avval detalda parmalanadigan teshik markazi belgilab olinadi. Shundan keyin detal stolga qo‘yilib, parma o‘qi aniq reja nuqta qarshisida turganligi tekshiriladi, parma mahkam- lanadi va sinov tariqasida parmalab ko‘riladi.
Dastgohlarni sozlash.
Dastgoh stoli ko‘tarib qo‘yilgan shpindeldagi parmaga zagotovkalar tegib turmaydigan balandlikda o‘rnatiladi. Buning uchun stoldan parmagacha bo‘lgan masofa zagotovka qalinligi plyus 15...20 mm boiishi lozim.
Tirgak chizg‘ich bilan parmaning yon qirrasi orasi zagotovka qirrasidan teshik qirrasigacha bo‘lgan masofaga baravar masofada bo‘lishi kerak. Tirgak chizg‘ich chizmada ko‘rsatilgan detalning olchamiga qarab yoki andaza-namuna bo‘yicha o‘rnatiladi. Uyalar hosil qilish yoki parallel joylashgan teshiklar ochishda tirgak chizg‘ich stolning gorizontal surilish yo‘nalishiga aniq parallel bo‘lishi zarur.
Chizg‘ichning vaziyati stol chekka holatlarga birin-ketin su- rilib, uning shu holatlarida tirgak chizg‘ichning vertikal tekis- Hklaridan parmaning qirralarigacha bo‘lgan masofa o‘lchab tekshiriladi. Agar chizg‘ich stolning surilishi yo‘nalishiga parallel bo‘lsa, o‘lchangan masofalar bir xil bo‘ladi.
Parmaning zagotovkaga o‘yib kirish chuqurligini cheklovchi tirgakning vaziyati har bir ayrim holda parmaning oichami va tipiga qarab rostlanadi. Buning uchun, stol balandlik bo‘yicha o‘rnatilgandan keyin, shpindelni parmalash chuqurligi plyus 10-15 mm pastga tushiriladi va tirgak mahkamlab qo‘yiladi. Teshiklar torsaviy cheklagichlar bo‘yicha parmalanganda zagotovka stolga qisqich yordamida mahkamlanadi.
Zagotovkaga teshiklar ochish vaqtida, ko‘pincha, tirgak chizg‘ich o‘rniga konduktordan foydalaniladi. Bu moslama ustiga vtulkalar mahkamlangan plitadan tashkil topgan bo‘lib, vtulkalarning o‘qlari zagotovka teshiklarining o‘qlari bilan bir chiziqda yotadi.