Меҳнат таълими фанидан 5-7 синфлар учун ёғочларга ишлов бериш

1.4. Duradgorlik o‘quv ishlab chiqarish ustaxonalarida ishlatiladigan asbob-
uskunalar 
Arralar va ularni ishga sozlash. 
Arralash Yog‘ochni mexanik ishlashda 
asosiy usullardan biridir. Arralash yo‘li bilan Yog‘ochdan zarur uzunlik, kenglik va 
qalinlikdagi zagatovkalar olish mumkin. Yog‘och materiallardan buyum tayyorlash 
bilan bog‘liq bo‘lgan ishlar xilma-xil bo‘lib, ulardan birinchisi arralashdir. Bu 
maqsadda har xil arralardan foydalaniladi. 
Duradgorlik o‘quv 
ustaxonalarida 
ishlatiladigan 
arralar 
shakliga qarab ikki turga 
bo‘linadi. 
1. 
Dastarralar. 
2. Burcharralar. 
Dastarralar 
ikki 
qismdan: 
dasta 
va 
polotnodan 
iborat. 
Polotno 
dastaga 
parchinlab qotiriladi yoki 
vint 
yordamida 
o‘rnatiladi. 
Burcharralar ham ikki qismdan: kashak va polotnodan iborat. Kashak esa o‘z 
navbatida dasta, kergi yog‘och, tortqi ip, burama tayoqcha va quloqlardan iborat. 
Polotno kashakka quloqlar yordamida o‘rnatiladi. 
Arralar qanday shaklga ega bo‘lishlaridan qat’i nazar, vazifasiga ko‘ra uch 
turga bo‘linadi: 
1. Qirquvchi arralar. 
2. Tiluvchi arralar. 
3. Burilma-yoy arralar. 
Bu arralar bir-biridan tishlarining shakli bilan farq qiladi. 

---

31 
Qirquvchi arralarning tishlari teng yonli uchburchaklik shaklida bo‘lib, 
polotnoga nisbatan tik joylashadi. 
Tiluvchi arralarning tishlari qiyshiq burchakli uchburchak shaklida bo‘lib, 
polotnoga nisbatan burchak hosil qilib joylashadi. 
Burilma-yoy arralarning tishlari to‘g‘ri burchakli uchburchak shaklida bo‘lib, 
ularning oldingi yoqlari polotnoga tik, ketingi yoqlari burchak hosil qilib joylashadi. 
Bundan tashqari, burilma-yoy arralar (u dastarra yoki burcharra shaklida bo‘lishidan 
qat’i nazar) polotnosining ensiz bo‘lishi bilan tiluvchi va qirquvchi arralardan farq 
qiladi. Polotnoning ensiz bo‘lishi ixtiyoriy egri chiziq bo‘yicha erkin arralash 
imkonini beradi.