Men ushbu kazusni ishlashda irac usulidan foydalanaman

Mantiqiy savol

Aktiv va passsiv saylov huquqi tushunchasini sharhlang.
Aktiv saylov huquqi fuqarolarning vakolatli davlat organi yoki mansabdorlik o`rniga o`zi qo`llab quvvatlovchi nomzodni saylash huquqidir. Bunga yorqin misol sifatida O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputalikga saylovini misol keltirish mumkin. Biz bilamizki, saylov vaqtida 5 ta siyosiy partiya o`z nomzodini deputalikka sayloviga qo`yadi va fuqarolar hech qanday majburlashlarsiz, yashirin tarzda, o`zlarining hohish irodasidan kelib chiqib ulardan biriga ovoz beradilar. O`zbekistonda fuqarolarning aktiv saylov huquqidan foydalanishda senzlar mavjud. Bular : fuqarolikga ega bo`lish, ma`lum yosh – 18 yoshga to`lgan bo`lish, muomala layoqatiga ega bo`lish, o`gir va o`ta o`g`ir jinoyatlari uchun ozodlikdan mahrum qilish joylarida saqlanayotgan bo`lmaslik. Albatta bu barcha davlatlarda har xil, misol uchun Meksikada axloqiy senzlar ham mavjud. Yoki Niderlandiya, Turkiya va bir qator Lotin Amerikasi mamlakatlarida harbiylarga aktiv saylov huquqidan foydalanishda senz mavjud. Qayd etish kerakki, aktiv saylov huquqi demokratiyaning eng asosiy ko`rinishlaridan biri bo`lib, dunyoning deyarli barcha mamlakatlarida amal qilinadi. Aktiv saylov huquqi fuqarolarga davlat va jamiyat ishlarini tashkillashtirish va boshqarish ishlarida bevosita saylangan vakil yordamida, ularning orzu maqsadlarini amalga oshirishga yordam beradi.
Passiv saylov huquqi, ya`ni saylanish huquqi bu fuqarolarning vakolatli davlat organi yoki mansabdorlik o`rinlariga saylanish huquqidir. Bu saylov huquqidan asosan fuqarolar saylanayotgan vaqtda foydalanadi. Misol uchun, O`zbekiston Respublikasi Prezidentligiga saylov. Bunda siyosiy partiyalardan biriga a`zo bo`lgan nomzod o`zini prezidentlikga nomzod sifatida qo`yishui mumkin. Albatta passiv saylov huquqida ham senzlar mavjud: fuqarolikga ega bo`lish, ma`lum yosh- prezidentlikga 35 yosh, deputalikga 25 yosh, mahalliy vakillik organlariga 21 yosh, o`troqlik senzi, ya`ni senatorlik yoki deputalikga saylanish uchgun kamida 5 yil, prezidenlikga saylanish uchun kamida 10 yil O`zbekistonda muqim yashagan bo`lishi kerak, til bilish senzi (davlat tilida erkin gaplasha olishi), muomala layoqatiga ega ekanlik, ozodlikdan mahrum etish joylarida jazoni o`tamayotganlik.
Bu saylov huquqining ikki turi fuqarolarning qonunda belgilangan huquqi hisoblanadi. Qonunda berilgan holatlardan tashqari barcha saylash va saylanish huquqiga ega.

Qambaraliyev A`zamjon
Ommaviy huquq fakulteti, 1-kurs DHF A-1 guruh