Melioratsiya

1-novariq;  2-  xartum;  3-qamrash moslamasi; 4-qamragich;  5-kran-ekskavator;
6-ustun.
55

---

Novariqlar bir-biriga maxsus moslamalar orqali bog‘lanab,  m a’lum 
tizimni hosil  qiladi uni  umumiy ko‘rinishi 4.15-rasmda keltirilgan.
4.15-rastn.  Novariqlar 
bilan  s u g ‘orish iarmog'i.
4.7. Kanallarda suv shimilishiga qarshi qoplamlar o ‘rnatuvchi 
mashinalarni rivojlantirish yo‘llari
Mamlakatimizdagi  yerlarning  asosiy  qismi  sug‘oriladiganligini 
hamda  suv  tanqisligini  inobatga  olib,  sug‘orishga  sarflanadigan  suvni 
tejash talab  qilinadi.  Buning uchun  sug‘orishning  zamonaviy usullaridan 
foydalanish  bilan  birga,  suvni  tashuvchi  kanallardan  oqadigan  suvni 
ham,  kam  isrof  bilan  sug‘orish  maydonlariga  yetkazish  usullarini 
takomillashtirish zarur.
Hozirda 
qurilgan 
va 
ishlatilayotgan 
kanallardan 
samarali 
foydalanish  uchun  ularni  ta’mirlash  va  qayta  ta’mirlashni  taqozo  etadi. 
Bunda  ayniqsa  suvni  yerga  shimilishini  oldini  oluvchi  asosiy 
vositalardan  biri  bo‘lmish,  kanal  sirtiga  beton  yoki  tayyor  temir  beton 
qoplamlari yotqizish zarur.
Kanal  sirtiga beton yoki tayyor temir beton  qoplamlari  yotqizuvchi 
mashinalarni  zamonaviylarini  qo‘llash,  mavjudlarini  takomillashtirish 
talab qilinadi.  Bunda quyidagilarga e ’tibor berish zarur:
-zanjirli  yorish uskunasiga ega bo‘lgan,  imkoniyat darajasida beton 
yotqizish  uni  zichlash va silliqlash  hamda qirqish,  shuningdek, choklarni 
berkituvchi  ishlarini  bir  vaqtda  bajaradigan,  yuqori  ish  unumdorli 
mashinalarni yaratish;
-beton  qalinligi,  uni  zichlash  va  silliqlash  hamda  qirqish 
jarayonlarni avtomatlashtirish;
-qorishma betonni tashish maxsus  mashinalarda uzoq  masofalardan 
tashilishida  uni  sifatini  yo‘qotishni  hisobga  olib,  avtomobil  bazasidagi 
o ‘ziyurar beton qorishma tayyorlovchi mashinalarni qo‘llash;
56

---

-iqtisodiy jihatdan  kam  xarajatli  bo‘lgan  kanal  sirtiga  tayyor temir 
beton  plitaiarini  yotqizuvchi  mashinalarni  takomillashtirib.  ularni 
hayotga qo'llash;
-kerakli  joylarda  kanal  sirtiga  maxsus  o ‘tlarni  qirqib joylashtirish 
yoki ekish mashinalarini qo‘llash;
-kichik  kanaliarni  0 ‘miga  yuqori  samara  beruvchi  novariqlarni 
qurishni qo‘ilash.
57

---