Melioratsiya

5.2. Bir cho‘mich!i kanal tozalovchi mashinalar
Notekis,  noqulay  rel’efli joylarda  qurilgan  kanal  va  kollektorlarni 
tozalashda, 
shuningdek,  cho‘kindi  tarkibida  tosh  boMaklari 
va 
kollektorda  o ‘sgan  qamishlar  poyasi  yo‘g ‘on  bo‘lgan  sharoitlarda  ish 
unumdorligi 
kam 
b o isad a 
bir 
cho‘michli 
ekskavatorlardan
59

---

foydalaniiadi.  Bunda  ekskavatorga  maxsus  cho‘michlar  va  uskunalar 
o ‘rnatiladi.  Maxsus cho‘michlarning turiari 5.1-rasmda keltiriigan.
5. l-rasm-  Kanal tozalovchi ish jihozlarining turiari: 
д -teshikli  cho'm ich;  6 -to ‘rli  cho'm ich;  ^-m a’lum  shaklga ega b o ‘lgan  tishli 
ch o ‘mich;  e-tish siz pichoqli ch o‘m ich ;/-p rofel tishli  ch o‘mich; g-tishli 
uzaytirilgan, q o ‘z g ‘aluvchan ch o‘mich;  /г-tishsiz kengaytirilgan  cho'm ich; 
(-tiiqishli  uzaytirilgan cho'm ich;  g'-p rofel tish siz ch o‘mich;  /k-greyferli.
Suvli  kanal  va  kollektorlarni  tozalashda  teshik  cho‘michli 
(5.l,a,ef-rasm )  ish jihozlaridan  foydalaniiadi.  Chunki cho‘mich  ichidagi 
suv  teshiklar  orqali  chiqib,  cho‘michni  faqat  cho‘kindi  bilan  to‘lishiga 
sharoit  yaratiladi.  M a’lum  shaklga  ega  boMgan  va  profilli  (5.1,d,f  g'~ 
rasm)  cho‘michlar  kanal  va  kollektorlarni  tozalashda,  ularni  shakllarini 
saqlashga  xizmat  qiladi.  Cho‘michi  uzaytirilgan  (5.1,g,i-rasm)  eks- 
kavatorlar  kanal  o ‘qiga  ko‘ndalang  ravishda  ishlashi  orqali  undagi 
cho‘kindini  ixtiyoriy joy da to‘ldirib,  chiqarib tashlash  imkottiyatiga ega. 
Bunda  tirsak  va  cho‘mich  oralig‘ida  o ‘rnatilgan  gidrotsilindr yordamida 
cho‘mich,  tirsak va cho‘mich ulangan joyga nisbatan burilib,  to‘ldiriladi.
0 ‘ta  qattiq  boMgan  cho‘kindilarni  qazishda  greyferli  (5.1,k-rasm) 
ish jihoziga ega boMgan ekskavatorlardan foydalaniiadi.
Yuqorida  aytilganidek,  noqulay  rel’efli,  hamda  chuqurligi  2  m  dan 
yuqori  bo‘lgan joylarda  qurilgan  kanal  va  kollektorlarni  (bunday  kanal 
va  kollektorlar  mamlakatimizni  ko ‘p  joylarida  qurilgan)  tozalashda 
asosan 
bir 
cho‘michli 
draglayn 
va 
gidravlik  ekskavatorlardan 
foydalaniiadi.
60

---

Maxsus  bir  cho‘michIi  dragiayn-ekskavaforining  umumiy  ko‘ri- 
nishi  5.2-rasmda keltirilgan.  Bunda ekskavator tozalanishi kerak  boigan 
kanal  yoki  kollektor  qirg‘og‘iga  keitiriladi.  Agar  kanal  yoki  kollektor 
qir’g ‘o « i   buS'dozer  yoki  boshqa  texmkalar  yordamida  tekislanmagan 
bo‘lsa  (odatda  texnologik  sxema 
bo'yicha  tekislanishi 
lozim), 
ekskavatorning  o ‘zi  o'ziga  qirg‘oqda yurish  uchun  yn'l tayyorlaydi.  Bu 
isli  bar  sikl  (davr)  da,  y a’ni  tozalash  oralig'ida  qayta  lakrorlanadi.  Bir 
d aw  
oraiigiga 
ekskavatorning 
tmg4m 
holatdagi 
kana! 
yoki 
kollektornmg tozalash jarayonining uzunligi 3-5  m ni tashkil qiladi.
S 4
I
f
9
1^ - / / 1 _ J
1  1 0 /
'  r y r m