Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

O’qituvchining yechimi. 
1.
Laboratoriyada xlor, asosan, xlorid kislotaga oksidlovchilar ta’sir ettirish 
yo’li bilan olinadi. 
Oksidlovchi sifatida ko’pincha MnO
2 
ishlatiladi. Reaksiya vaqtida avval 
marganes (IV) xlorid hosil bo’ladi; bu modda beqaror bo’lganligi tufayli MnCl
2
bilan Cl
2
ga parchalanadi. 
MnO
2
+ 4HCl 
→
MnCl
4
+ 2H
2
O
MnCl
4
→ MnCl
2
+Cl
2 

---

136 
2.
Marganes (IV) oksid o’rnida kaliy permanganat KMnO
4
, kaliy bixromat 
K
2
Cr
2
O
7
, xlorli ohak CaOCl
2
kabi oksidlovchilar ishlatish mumkin. 
3.Ekvivalentlar qonuni bo’yicha reagentning va mahsulotlarning hosil bo’lgan 
miqdori asosida K
2
Cr
2
O
7
va KClO
3
dan xlor olish reaksiyasining unumi yuqori. 
Bundan tashqari KMnO
4
bilan boradigan reaksiyadan tashqari barcha reaksiyalar 
qizdirish bilan boradi, shu nuqtai nazardan KMnO
4
dan xlor olish jarayoni xavfsiz. 
Sanoatda xlor faqat osh tuzining suvdagi eritmasini elektroliz qilish yo’li 
bilan olinadi; anodda xlor (2Cl-2e
-
→ Cl
2
), katodda vodorod (2H
+
+2e
-
→ H
2
), 
ajraladi va eritmada NaOH hosil bo’ladi. Shunday qilib, bu reaksiyadan asosiy 
maqsad o’yuvchi natriyni olish bo’lsada, qo’shimcha mahsulot sifatida juda ko’p 
miqdorda xlor olinadi. 
2NaCl + 2H
2
O
H
2
+ Cl
2
+ 2NaOH 
Shu sababdan ushbu olinish usuli qulay va iqtisodiy jihatdan foydali 
hisoblanadi. 
4. CaCl(OCl) + 2HCl →CaCl
2
+ H
2
O + Cl
2 
PbO
2
+4HCl = PbCl
2
+ Cl
2
↑+ 2H
2
O
K
2
Cr
2
O
7
+ 14HCl = 2KCl + 2CrCl
3
+ 3Cl
2
↑+ 7H
2
O
KClO
3
+ 6HCl = KCl + 3Cl
2
↑ +3H
2
O
2KMnO
4
+ 16HCl = 2KCl +2MnCl
2
+ 5Cl
2
↑ + 8H
2
O