Mektup yayinlari

Akıl bazen melektir, bazen de yılan Bazen aya çıkandır, bazen de yalan Bulursa sırattan 
geçiş fendini, Gerçek eser budur, akıldan kalan
İnanmak isteyene herhalde bu kadar delil yeter. İnanmak istemeyene ise ciltler dolusu 
deliller getirsen yine de inanmaz. Atalarımızın söylediği gibi: "Anlayana sivrisinek saz, 
anlamayana davul zurna az."
Faydası olur babından İmam Âzam'ın münazarasına devam edelim. Dehrî ikinci sorusunu 
sormaya devam etti:
— Allah ne tarafa yönelmiştir? Bu soruya karşılık İmam-ı Âzam:
— Bir mum yakınca onun ışığı ne tarafa yönelir? dedi Dehrî: 
— Her tarafa yayılır, cevabını verdi. Buna karşılık İmam-ı Âzam:
— Mecazî bir mum ışığı her tarafı kaplar da göklerin ve yerin nuru olan Allah Tealâ, her 
tarafı kaplamaz mı? Bunun doğruluğu güneşten daha açıktır, dedi.
Dehrî üçüncü sorusunu şöyle sordu:
— Varolan her şeyin bir mekâna ihtiyacı vardır. Buna göre Allah nerededir? Bunun üzerine 
İmam-ı Âzam bir kâse içinde süt getirerek:
— Bu sütün içinde yağ var mıdır? dedi.
Dehrî:
— Evet vardır, cevabını verince İmam-ı Âzam:
— Yağ sütün neresindedir? diye sordu. Dehrî:
— Sütün içinde belli bir yer yoktur. Sütün her tarafında yağ vardır, dedi.
Dehrî'nin bu cevabı karşısında İmam-ı Âzam:
— Fani ve zail (yok olucu) olan bir varlığın belli bir mekânı olmuyor da, Allah Tealâ için 
nasıl bir mekân tasavvur edebilirsiniz? Allah Tealâ vardır ve O'nun varlığı her şeyi 
kaplamıştır, dedi.
Bundan sonra Dehrî dördüncü sorusunu şöyle sordu:
— Rabbin şimdi ne işle meşguldür? İmam-ı Âzam:
— Sen birkaç soru sordun, ben ise cevap verdim. Soru soranın yüksekte, cevap verenin 
aşağıda olması yakışmaz. Sen in de minbere ben çıkayım, dedi.

---

Bu söz üzerine Dehrî minberden aşağıya inip, yerine İmam-ı Âzam minbere çıktı ve:
— Benim Rabbim, senin gibi bir kâfiri minber üzerinde lâyık görmeyip aşağıya indirmekte 
ve benim gibi bir Müslüman'ı minber üstüne çıkartmaktadır, cevabını verince Dehrî cevap 
veremez duruma geldi ve pes dedi.. İşte o zaman Dehrî'yi yakalayıp öldürdüler ve İmam-ı 
Hammad'ın gördüğü rüya gerçekleşmiş oldu. (210),
(210) Fıkh-ı Ekber - İmam-ı Âzam, Aliyyül Kâri Şerhi, S. 10.