Международный научно-образовательный электронный журнал

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 
1. 
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 
2. Vazirlar Mahkamasining 2016-yil 2-martdagi "Davlat boshqaruvi organlari va mahalliy ijro 
etuvchi hokimiyat organlari xodimlarining odob-axloq namunaviy qoidalarini tasdiqlash to'g'risida" 
gi qarori 

---

740 
ФИО авторов:
 Raximova Nilufar Egamberganovna 
Urganch Davlat Universiteti San’atshunoslik fakulteti 
“Texnologik ta’lim” kafedrasi katta o`qituvchisi 
Ro`zmetova Zulfiya Hayitbayevna 
Urganch Davlat Universiteti San’atshunoslik fakulteti 
“Texnologik ta’lim” kafedrasi katta o`qituvchisi 
Название 
публикации:
«O`QUVCHILARNI 
YANGI 
PEDAGOGIK 
TEXNOLOGIYALAR YORDAMIDA KASB TANLASHGA YO`NALTIRISH
METODIKASI» 
Annotatsiya
: Ushbu maqolada o‘quvchilarni kasb hunarga yo‘naltirish bo‘yicha 
ta’lim tizimida qilinayotgan ishlar, qaratilayotgan e’tibor va natijaga erishish yo‘li 
ko‘rsatilgan. O‘quvchilarni kasblarni egallashlarida qiziqish, mayillari, havas, intilish, 
xoxishlarini inobatga olgan holda ko‘rsatmalar berish haqida ham ma’lumotlar 
berilgan. 
Kalit so`zlar
: kasb, kasbga tayyorgarlik, kasb qonuniyligi, kasb foydaliligi, 
kasbning alohidaligi, kasbning ixtiyoriyligi.
Ijtimoiy taraqqiyotni ro`yobga chiqarish uchun mamlakatda yuqori malakali 
mutaxassislarni tayorlash va ularni jahon standartlari darajasiga ko`tarmoq lozim, fan 
va texnikaning bugungi kun taraqqiyotiga javob berish uchun keng saviyali, bilimdon, 
o‘z kasbining fidoiy kishisini kamol toptirish orqali davlatimizda bozor iqtisodiyotiga 
bardosh beradigan raqobatbardosh mahsulotlar yaratuvchi kasb egalarini shakllantirish 
joiz. Toki ular davr talablariga og`ishmay javob beradigan, qiziqishi keng, malakasi 
mustahkam, xotirasi barqaror, fikr yuritishi puxta, izlanuvchan, mehnatsevar, 
vatanparvar, iymon-e’tiqodli insonlar bo`lib voyaga yetishsin. 
Shuni alohida ta’kidlash joizki, o`rta maktab o`quvchilarning hammasi kasb 
tanlashga kelganda oqilona va to`g`ri yo`l tutadi, deb bo`lmaydi, albatta. Ulardan 
ba’zilari tavakkalligiga ish tutsalar, ayrimlari ota ona kasbini tanlaydilar yoki ko`zga 
tashlanib turgan yaqqol namunalarga taqlid qiladilar, goho sevimli kishilari izidan 
borishni mo`ljallaydilar. Ko`pchilik o`quvchilar ta’lim jarayonida fan asoslarini 
egallab, muayyan tasavvur hosil qiladilar, o`zlari yoqtirgan kasb-hunarlar haqida 
o`ylaydilar. 
Maktab o`quvchilarining mayllari, havaslari, intilishlari, xohishlari, motivlari, 
ezgu-niyatlari xususan kasbkorga bo`lgan qiziqishlari, motivlari, ehtiyojlari tug‘ilishi 
psixologiya fanining shaxs muammosi bilan uzviy bog`liqdir. Shaxs psixologiyasini 

---

741 
o`rganish o`quvchilarni kasb tanlashga yo`llash demakdir. O`quvchilarning idividual 
tipologik xususiyatlari, yoshi va jinsini hisobga olgan holda ularning har birini oqilona 
kasbga yo`llash shaxs psixologiyasining muhim vazifalaridan biridir. Bozor 
iqtisodiyotiga asoslangan jamiyat qurish to`g`risidagi hujjatlarda o`quvchilarni 
mustaqil kasb tanlashga (o`z imkoniyatlarini o`zi baholash orqali) o`rgatish juda 
muhim va zarur vazifa ekanligi ta’kidlanadi. Shunga ko`ra texnologiya fani 
o`qituvchilari, uslubchilar, tashxis Markazi xodimlari keng jamoatchilik bilan 
birgalikda kasbga doir bilimlarni keng tashviqot qilishlari, kasb-kor tanlashga oid yo`l-
yo`riqlari va metodlar ishlab chiqishlari, kasb tanlash maslahatlari rasmiy 
shaxobchalari kengaytirilishi, professiogramma, professiografiya, psixogrammalar 
ko‘lami orttirilishi lozim. Hozirgi davrda xalq ta’limi bo`limlarida, ishlab chiqarishda, 
aholini ish bilan ta’minlash muassasalarida, kasb-hunar maktablarida va Oliy O`quv 
Yurtlarida yoshlarga kasb tanlash yo`lini ko`rsataditan maxsus kasb-hunar kabinetlari 
tashkil etilgan. Yoshlarning kasb-hunar tanlashi asosan o`rta maktabdan boshlanadi, 
shunga ko`ra o`quvchilar kichik jamoasi bilan texnologiya fani o`qituvchisi oldida turli 
yoshdagi, jinsdagi maktab o`quvchilarini kasbga qiziqtirish, mehnat qobiliyatlarini 
rivojlantirish, ichki imkoniyatlarini ishga solish (o`zini-o`zi namoyon etish) kabi 
muhim vazifa turibdi. Psixologlar va Texnologiya fani o‘qituvchisilarining bundan 
tashqari, o`quvchilarning aql idroki, qobiliyatlarini hamda muayyan kasbga yaroqlilik 
darajasini aniqlash metodlari, usullari, texnologiyasi, aqllari mezonlari va tarkibiy 
qismlarini ishlab chiqishlari shuningdek, bu sohada ilmiy-tadqiqot ishlari olib 
borishlari zarurdir. Quyida umumiy o‘rta ta’lim maktablarida Texnologiya darslarida 
o‘quvchilarga kasb tanlashga yo‘llash metodikasini ko`rib chiqamiz: