Международный научно-образовательный электронный журнал

simptomokomplekslar
(omillar) deyiladi. 
"Simptom"
yunoncha symptoma belgi, mos tushish, 
"kompleks"
latincha, aloqa, 
majmua degan ma'no anglatadi. Misol uchun, qarama-qarshi simptomokomplekslar 
haqida mulohaza yuritilsa, u holda insonlarda bu tizim o’ziga ishonish, o’zidan 
mag’rurlanish, maqtanchoqlik, o’zbilarmonlik, urishqoqlik, kekkayish kabilar 
birikmasida yuzaga keladi. 
Bir xil muhitta yashaydigan,bir xil o’qish joylarida tahsil oladigan,bir xil sharoitta 
hayot keshiradigan hattoki tashqi ko’rinishlari ham birdek insonlarning xarakterlari 
turlicha bo’lishi ham tabiiy.Masalan 
egizaklar xarakteri
ni olsak bo’ladi. 
Organizmning nasliy xususiyatlari xarakter xususiyatlarining paydo bo’lishidagi 
shartlaridan biridir. Xarakter xususiyatlari irsiyatning biologik qonuniyatlari bilan 
emas, balki ijtimoiy qonuniyatlar bilan ham belgilanadi. Egizaklar temperament 

---

414 
xususiyatlari jihatidan o’xshasalar ham xarakter xislatlari bir - biridan farq qiladi. 
Xarakterning xususiyati shaxs munosabatlari bilan bogliqdir. 
Bizning atrofimizdag’i insonlar bizning hayot tarzimizga,xarakterimizga,dunyo 
qarashimizga yaqqol ta’sir etadi va bu uning yanada rivojlanish jarayonidagi 
o’zgarishlarg’a bevosita o’z atmosferasini beradi.
Bolalarning xarakterini 
tarbiyalashda katta masuliyatli vazifa ota - onalar, o’qituvchilar va bolalar bog’chasi 
tarbiyachilari zimmasiga tashlanadi. Xarakterni tarbiyalashda pedagog bolaning 
temperamentini ijobiy va salbiy tomonlarini yaxshi bilishi lozim. Xarakterni 
tarbiyalash, jumladan, temperamentning ijobiy tamonlarini oshirishdan, uning salbiy 
tomonlarini yo’qotishdan va bu salbiy tomonlarni xarakterning ijobiy xislatlari bilan 
almashtirishdan iborat. Xarakterning salbiy tomonlarini yo’qotmoq, ijobiy 
tomonlarini tarbiyalab etkazmoq uchun tarbiyalanuvchining o’z temperamentini o’zi 
idora qilishiga o’rgatmoq lozim. O’z temperamentini idora qila bilish xarakterning 
ijobiy xislatidir. Bola xarakterining tarkib topishida jamoaning tarbiyalovchi roli 
nihoyatda katta. Inson yakka bir - biridan ajralgan tarika hayot kechirmaydi, muayyan 
jamoada, yani muayyan oilada, maktabda, tsexda va hokazolarda hayot kechiradi. 
Jamoa shaxs bilan jamiyat ortasidagi bog’lovchi bo’gindir. Har bir oqituvchi va 
tarbiyachi bola xarakterining ayrim xislatlarini tarbiyalashda faqat jamoa orqali ta’sir 
o’tkazib, ijobiy natijalarga erishmogi mumkin. 

Xarakterologiya
– xarakter haqidagi, xarakterning mohiyati, strukturasi, 
tarkib topishi va rivojlanishi haqidagi ta’liymot. 
