Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 3)

---

482 
ФИО авторов: 
Bozorova Gulnoza Turaqulovna 
Samarqand viloyati Oqdaryo tuman 36-sonli DMTT Direktori 
Asranova Madinaxon Muxammadovna 
Andijon viloyati Jalaquduq tumani 14-sonli DMTT Psixologi 
Xidirova Dilshoda Toyirqulovna 
Navoiy viloyati Nurota tumani 2-sonli DMTT Direktor 
Davronova Fotima Mardonovna 
Navoiy viloyati Qiziltepa tumani 7-sonli DMTT Psixologi 
Название публикации:
«MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR UCHUN 
HARAKATLI O‘YIN METODIKALARI» 
ANNOTATSIYA
: 
O‘yin bola hayotida juda muhim ahamiyat kasb etib turli 
o‘yinlar orqali hayot haqidagi ma’lumotlarni o‘rganib boradi. O‘yin orqali bolaning 
barcha psixik jarayonlari va psixologik xususiyatlari rivojlanib takomillashib boradi. 
 
 
Tayanch so'zlar:
 maktabgacha ta'lim, rahbar, zamonaviy usullar, uzluksiz 
 
Hammamizga ma’lumki, avvalo bolani dunyoga keltirgan onaning o‘zi 
ham har tomonlama sog‘lom bo‘lishi lozim.

Sog‘lom avlodni kamolga yetkazish va tarbiyalashning turli yo‘l-yo‘riqlari, o‘ziga 

xos usullari mavjud. Ayniqsa, bolani yoshligidan boshlab badan tarbiyasi va sport bilan 
shug‘ullantirish ularni sog‘lom va baquvvat bo‘lishi bilan birgalikda ularning iroda 
sifatlarini ham tarkib toptirishga yordam beradi. Bu esa bolaning ilk yoshligidan 
boshlab o‘yin orqali amalga oshiriladi.
O‘yin bola hayotida juda muhim ahamiyat kasb etib turli o‘yinlar orqali hayot 
haqidagi ma’lumotlarni o‘rganib boradi. O‘yin orqali bolaning barcha psixik 
jarayonlari va psixologik xususiyatlari rivojlanib takomillashib boradi.
Ayniqsa, harakatli o‘yinlar bola tayanch harakat tizimining rivojlanishiga ijobiy 
ta’sir ko‘rsatish bilan bir qatorda bolaning iroda sifatlarni rivojlantirishga yordam 
beradi. Harakatli o‘yin jarayonida bola chaqqonlik, tartiblilik, mustaqillik, 
qat’iyatlilik, sabr-toqat, chidamlilik kabi xususiyatlarini ko‘rsatish bilan bir qatorda 
ularda o‘yin qoialariga rioya qilish uchun mas’uliyatni his qilish, tartib-intizomli 

---

483 
bo‘lish, shuningdek, musobaqalarda orqada qolmaslik uchun shijoat, o‘ziga ishonch, 
intiluvchanlik kabi sifatlarni namoyon eta olish xususiyatlari tarkib topib boradi. 
Binobarin, o‘yinda ma’lum bir rollarni bajarishi bolaning his-tuyg'ulariga ham ta’sir 
ko‘rsatadi. Chunki o'yin davomida bolada har xil xohish va istaklar tug'ila boshlaydi. 
Bu narsa kerakli vaqtda o‘z xohishlarini jilovlashga, o‘yin qoidalariga qat’iy amal 
qilishga o‘rgatadi
Biz bilamizki, maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning o‘yinlarida kattalarning 
hatti-harakatlariga taqlid qilish kuchli bo‘ladi va shu taqlid vositasida o‘zini qurshab 
turgan olam haqida muayyan axborotga ega bo‘lb boradi. Harakatli o‘yinlar orqali
bolalarda harakat ko‘nikmalari hosil bo‘ladi va xayol hamda tasavvur tobora boyib 
boradi. O‘yinlarda bolalarning nafaqat irodaviy sifatlari, balki, ularda aqliy, manaviy 
va axloqiy sifatlar ham rivojlanib boradi. Bolalar jamoa bo‘lib o‘ynaladigan o‘yinlarda 
birgalshib harakat qilish, bir-biriga nisbatan xayrixoxlik, bir-birini qo‘llab-quvvatlash,
maqsadga erishish uchun bir-biriga maslahat berish, ko‘maklashish, farosati va 
tadbirkorligini, qadriyatini ko‘rsatishi, jamoat oldida faqat o‘zining emas, balki 
o‘rtoqlarining hatti-harakatlari uchun ham javobgarlik hissini seza olishga 
o‘rganadilar. Bunday xususiyatlarning tarkib topa borishi bolani qiyinchiliklarni 
yengib o‘tishiga yordam beradi. 
Harakatli o‘yinlarda bajariladigan turli hatti-harakatlar, yani, yurish, yugurish, 
sakrash, irg‘itish, uloqtirish, tirmashib chiqish kabi mashqlar bola harakatlarini 
rivojlantirish va takomillashtirishda katta ahamiyatga ega. Harakatlarning 
shakillanishi bilan birga ularnig jismoniy qobilyatlari ham rivojlanib boradi. 
Harakatli o‘yinlar bolalarning jismoniy jihatdan unib -o‘sishlariga, salomatliklari 
yaxshilanishiga, chiniqishlariga, organizim va umumiy ish qobiliyatlarini yanada 
mustahkamlanishiga yordam beradi.