Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 3)

Alisher Navoiy
( 7-ramazon 
844 - 1441 yil 9 fevral - 
12 Jumodi us – soniy
906 – 1501- yil 3- yanvar ) ning tabarruk 
nomi, ulkan koʻlami bilan kishini hayratda qoldirgan ilmiy - adabiy va ijtimoiy - 
siyosiy faoliyati, jahon xalqlari madaniyati xazinasidan munosib oʻrin olgan ajoyib 
oʻlmas asarlari (u oʻttizdan ortiq badiiy hamda ilmiy asarlar yozib qoldirgan) 
koʻpchilikka maʼlum va mashhur.
15
Alisher Navoiy ijodkor ziyolilar oilasida tug’ilgan. 
Uning bobosi Abu Said shoir bo’lgan. Ikkinchi bobosi Muhammad Ali esa musiqachi 
va xattot sifatida tanilgan. Tarixchi Mirxond “ Ravzat us-safo ’’ asarida yozishicha, 
Amir Alisherning bobosi Amir Temurning o’g’li Umarshayx bilan emikdosh bo’lgan. 
Va bundan tashqari Navoiy hayoti chogʻlaridayoq mashhuri jahon boʻldi, vaqt oʻtishi 
bilan esa uning shuhrati tobora ortib bordi. 
16
Navoiy o’zi barpo etgan madrasalarning 
mudarrislari, talabalari, hatto oshpaz va farroshiga ham sersaxovatlik bilan maosh 
to’lab yurgan. Eng ilmli talabalarga shaxsan Navoiyning o’zi oyiga 24 oltin pul va 
yiliga besh qop oshlik bergan. O’sha vaqtda 5ta semiz qo’y olish mumkin bo’lgan. 
14
B.Ahmedov. Navoiy zamondoshlari xotirasida.-T.:Toshkent, 1985.3-b. 
15
https://uzbaza.uz.Alisher Navoiy haqida qiziqarli faktlar. 
16
https.//.uzbaza.uz.Alisher Navoiy haqida qiziqarli faktlar. 

---

280 
Navoiy o’z jamg’armasi hisobidan Hirotda va butun Xuroson mamlakatida 300 dan 
ortiq inshootlar qurdirgan. Tarixdan ma’lumki, Alisher Navoiy qo’li ochiq insonlardan 
bo’lgan. Faqat xalq dardi bilan yurgan va oddiy xalqning dardini o’z asarlarida ham 
bayon etgan: 
Menga qilsa ming jafo, bir qatla faryod aylamam, 
Elga qilsa bir jafo, ming qatla faryod aylaram. 
Bu satrlar so’zimizning yaqqol misoli desak bo’ladi. 
Binobarin, jahon adabiyoti tarixida buyuk namoyandalaridan biri boʻlib qoldi. Alisher 
Navoiy ikki tilda mukammal ijod qilgan. Turkiy tilda “ Navoiy ’’ , forsiy tilda esa 
“ Foniy ’’. Shoirning forsiy she’rlar to’plami “ Devoni Foniy’’ deb nomlangan. 
Maʼlumki, Alisher Navoiy qariyb 30 yilga yaqin turli davlat ishlarida turdi, Sulton 
Husaynning eng yaqin maslahatchisi sifatida davlatning ichki va tashqi siyosatini 
belgilash va yoʻnaltirishda faol ishtirok etdi. Alisher Navoiy “muqarrabi hazrati 
sultoniy’’ ya’ni, sulton hazratlarining eng yaqin kishisi degan unvonni olgan. Unvon 
Navoiyga davlatning barcha ishlariga aralashish huquqini bergan. Alisher Navoiy va