Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 2)

ФИО автора: 
Eshpo’lat Xushbaqov 
Qarshi DU 
ФИО научного руководителя: 
dots. F. М. Nuraliyev
 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU 
Название 
публикации:
«BUYUK 
IPAK 
YO’LINING 
JANUBIY 
HUDUDLARIDAGI ZIYORATGOH-LARNING 3D MODELINI YARATISH VA 
VIZUALLASHTIRISH» 
Kalit so’zlar:
3D, 3D redaktor, 3Ds Max, Lumion, Grafik redaktorlar, Rastrli 
redaktorlar, Oltin yo'li, Nefrit yo'li, Sahro yo'li, Lal yo'li.
 
 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada Yurtimizning janubiy hududlaridan o’tuvchi 
Buyuk ipak yo’lida joylashgan ziyoratgohlarning 3D modelini ishlab chiqish va 
vizuallashtirishdan iborat. 3D modelini ishlab chiqish va vizuallashtirishdan maqsad
O’zbekistonda ichki va tashqi turizmni rivojlantirish va xalqimizning turmush 
darajasini yanada yaxshilashdan iborat. 
Dunyoga ma’lum va mashhur “Buyuk Ipak yo'li” miloddan avvalgi II asrda 
paydo bo'ldi. Ammo bu yo’lga ushbu nom XIX asrning 70-yillarida nemis olimi 
Ferdinand Fon Rixtgofenning
“Xitoy”
deb nomlangan fundamental asarida asoslab 
berilgan. Bir necha ming yillar mobaynida G’arb va Sharqni hududiy–iqtisodiy va 
siyosiy jihatdan bir-biriga bog’lagan “Buyuk ipak yo’li” orqali Sharqdan (Xitoydan) 
G’arbga (Vizantiyaga) savdo-sotiq amalga oshirilgan. Shu o'rinda shuni ta'kidlab o'tish 
lozimki, “Buyuk Ipak yo'li” nomini olgunga qadar, O'rta Osiyo va Sharq xalqlarini biri 
biri bilan bog’lab turuvchi yo'llar ham mavjud bo'lgan. Shulardan biri — “
Lalyo'li” 
edi. U Pomir tog'laridan boshlanib, Eron, Old Osiyo va Misr xududlarini qamrab olgan. 
Ushbu yo'lning paydo bo'lishiga sabab Amudaryoning yuqori qismidan ya'ni, 
Pomirdan qazib olinadigan 
Lal
toshlari sabab bo'lib, oldin Lal yo’li so’ngra zamon 
zayli bilan nomlar o’zgarib bordi. Bu qimmatbaho toshlar Shumer va Misr hukmdorlari 
tomonidan yuqori baholangan. Ularning maqbaralari qoldiqlari ochilganda aynan 
Badaxshon lal toshlari to’plami topilgan. Yo’lning ikkinchi nomi esa — “
Shoh yo'li”
bo'lib, u miloddan avvalgi VI-IV asrlarda faoliyat ko'rsatib, Eronnning poytaxti 

---

415 
bo’lmish Suza shahrini Kichik Osiyoning Efes va Sard shaharlari bilan bog’lab turgan. 
Uning bir tarmog’i esa, Erondan Baqtriya, Sug’diyona, Toshkent vohasi va 
Qozog’iston xududlarigacha tarqalgan. Yuqoridagilardan tashqari yana “