Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

ФИО автора: 
Azimjonova Rushana Rashid qizi 
O‘zbekiston, Navoiy davlat pedagogika instituti Ta’lim-tarbiya nazariyasi va 
metodikasi(maktabgacha ta’lim) yo‘nalishi 2-bosqich magistri 
Название 
публикации:
«MAKTABACHA 
TA’LIM 
SOHASI 
PEDAGOGLARINING RAQAMLI SAVODXONLIGINI OSHIRISH» 
Annotatsiya. 
Ushbu maqolada bugungi kunnning eng dolzarb masalalaridan 
bo‘lgan maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarga ta’lim-tarbiya beradigan 
pedagoglarning 
innovatsion 
kasbiy 
faoliyati 
va 
axborot 
kummunikativ 
texnologiyalardan keng foydalana olishni uddalashi haqida fikr yuritilgan. 
 Kalit so‘zlar: 
maktabgacha ta’lim, maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalar, 
tarbiyachi, internet, axborot kommunikativ texnologiyalar. 
Аннотация. 
В 
данной 
статье 
рассмотрена 
инновационная 
профессиональная деятельность педагогов, осуществляющих обучение и 
воспитание детей дошкольного возраста, что является одним из наиболее 
актуальных вопросов сегодняшнего дня, а также возможность широкого 
использования информационно-коммуникационных технологий. 
Ключевые слова:
дошкольное образование, дети дошкольного возраста, 
воспитатель, интернет, информационно-коммуникативные технологии. 
Annotation.
In this article, it is thought about the innovative professional 
activity of educators who provide education and training to children of preschool age, 
one of the most pressing issues of the present day, and the ability to use information 
and communication technologies in a wide range. 
Key words:
preschool education, children of preschool age, educator, internet, 
Information and communicative technologies.
“Qaysi sohani olmaylik,biz zamonaviy yetuk kadrlarni
tarbiyalamasdan turib biron bir o‘zgarishga, farovon 
hayotga erisha olmaymiz. Bunday kadrlarni, sog‘lom 

---

128 
genofondini tayyorlash, avvalo, maktabgacha ta’lim 
tizimidan boshlanadi. 
Sh.Mirziyoyev 
Maktabgacha ta’lim va tarbiya – bolalarga ta’lim va tarbiya berishga, ularni 
intelektual, ma’naviy –axloqiy, yetuk, estetik va jismoniy jihatdan rivojlantirishga, 
shuningdek bolalarni umumiy o‘rta ta’limga tayyorlashga qaratilgan uzluksiz ta’lim 
turidir. Bilamizki, so‘nggi yillarda maktabgacha ta’lim tashkilotlari yanada rivojlanib 
bormoqda. Maktabgacha ta’lim tizimiga qo‘yilgan talablar ham yetarlicha. Xuddi shu 
borada O‘zbekison Respublikasi Prezidentining 2016-yil 29-dekabrdagi 2017-
2021yillarini takomillashtirish chora tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-27-07-son qarorining 
asosiy maqsadi Maktabgacha ta’lim tashkilotini yanada takomillashtirish, moddiy 
texnik bazasini mustahkamlash, Maktabgacha ta’lim muassasasi tarmog‘ini 
kengaytirish malakali pedagogik kadrlar bilan ta’minlash, bolalarni maktab ta’limiga 
tayyorlash darajasini tubdan yaxshilash, ta’lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy ta’lim 
dasturlari va texnologiyalarini tadbiq etish, bolalarni har tomonlama intelektual 
axloqiy, estetik, va jismoniy rivojlanish shart-sharoitlarini yaratishdan iboratdir. Ana 
shunday dolzarb masalalarni inobatga olib shuni aytishimiz joizki, bola tarbiyasi juda 
qiyin masala. 
Tarbiya jarayonini to‘g‘ri rejalashtirish va bolalarimizni yuksak bilim teran fikr, 
egasi qilib tayinlash albatta biz tarbiyachilarning mas’uliyatli vazifalarimizdir. Uning 
uchun pedagog va tarbiyachilarimizdan yetarlicha bilim, malaka, ko‘nikma, pedagogik 
mahorat shakllangan bo‘lmog‘i zarurdir. Hozirgi kunda har bir tashkilot, muassasa 
rivojlangan, intelektual salohiyatli, axborot kommunikatsiyalar bilan hamnafas, 
raqamlashtirilgan va ma’lum bir tizimlashtirilgan jarayonlar qurshovidamiz. Ayniqsa 
hozirgi kunda uzluksiz ta’limning birinchi pog‘onasi bo‘lmish maktabgacha ta’lim 
tashkilotlari pedagog xodimlarining raqamlashtirilgan tizim, dastur, bilan mukammal 
puxta o‘zlashtirish ularning pedagogik kasbiy layoqatini oshirish bugunning ustuvor 

---

129 
vazifalaridan biriga aylanib bormoqda. Xo‘sh raqamli savodxonlik o‘zi nima? Raqamli 
savodxonlik 1997-yil fanga kiritilib, ya’ni bu internet tarmog‘i ma’lumotlarini 
o‘zlashtirish to‘g‘ri qabul qilish, tushunish, birlashtirish va o‘rni kelganda ulashish 
demakdir.
Internet – bu butun jahon “tarmoqlar tarmog’i”. U turli apparat-dasturiy 
arxitekturaga asoslanib qurilgan hisoblash tizimlari va lokal tarmoqlarini o’zida 
birlashtiradi[3]. Birinchidan, bunday tizimni yo‘lga qo‘yish uchun biz nimalarni 
o‘zgartirishdan boshlashni anglashimiz zarurdir. Xususan, Maktabgacha ta’lim 
tashkilotlarini bilamizki tashkilot direktori boshqaradi, tartibga soladi yo‘l-yo‘riq 
ko‘rsatadiva natijada baholaydi tashkilotning mavqeini ko‘tarish uchun chinakamiga 
harakat qiladi. O‘sha tashkilotning innovatsion faoliyati axborot resurs bazasi moddiy 
texnik bazasi bilan ta’minlash rahbarning ustuvor vazifalaridan biridir. Shunday 
sharafli kasb va mahoratga ega rahbar agarda yuqoridagi yangicha innovatsiya, metod, 
axborot kommunikativ texnologiyalarni bilsa, uning atrofidagi har bir xodim unga 
ergashadi va taqlid qiladi. Biz demak, oliy ta’limdan boshlashimiz zarurdir. Oliy ta’lim 
muassasasi talabalarini o‘quv faoliyatlari jarayoni davomida biz raqamli savodxonlik, 
va axborot kommunikatsiya bilan tanishtirib ularni o‘rganishga da’vat etsak kelajakda 
ular rahbarlik qiladigan tashkilot hech ham orqada qolmas edi. Afsuski, ba’zi olis 
chekka hududlarimizga oliy ma’lumotli kadrlar, pedagoglar yetishmaydi. Xuddi shu 
borada Prezidentimiz Sh. Mirziyoyevning quyidagi fikrlari ko‘z o‘ngimizda 
gavdalanadi. ”Ma’lumki, maktabgacha ta’lim muassasasi hisoblanadigan bolalar 
bog‘chalari o‘g‘il qizlarimiz, nabiralarimizning ongu tafakkuri qiziqishlari dunyosi, 
go‘zal his-tuyg‘ulari shakllanishida, ularning kelgusida barkamol insonlar bo‘lib 
voyaga yetishida hal qiluvchi o‘rin tutadi. Farzandlarimizni bolaligidan sog‘lom,aqlli 
qilib tarbiyalasak, ertaga maktabga bilimli yoshlar keladi. Maktabni o‘quvchilari har 
tomonlama bilimli bo‘lib bitirsa, institutlarimizga ilm-ma’rifatli ma’naviyatli yoshlar 
boradi, mamlakatimniz uchun yaxshi kadrlar yetishib chiqadi. Shuning uchun 
maktabgacha ta’lim doimo diqqatimiz markazida bo‘lishi kerak” 
Tarbiya borasida va bolalarning kamoloti pedagoglarning savodi bo‘yicha 
to‘xtalar ekanmiz, avvalo, bola oilada tarbiyalanishini ham unutmasligimiz kerak. 
Taraqqiyparvar ma’rifatparvarlardan biri Abdulla Avloniy “Tarbiyani kimlar qilur? 

---

130 
Qayda qilinur?”-degan savolga “Birinchi uy tarbiyasi. Bu ona vazifasidur”[1]-deb 
javob bergan edi. Haqiqatdan ham millat tarbiyasida ayollarimiz onalarimiz 
mas’uldirlar. Buning isboti sifatida qaysi maktabgacha ta’lim tashkilotini olmang 
hammasida ona ya’ni ayol tarbiyachilar asosiy o‘rinni egallashgan. 
Tarbiya jarayonining sifati va uzluksizligi, aniqligini psixologiya tadqiqotlari 
bilan o‘rganganimizda aksincha ayol tarbiyachi ya’ni ona tarbiyasi bilan erkaklarning 
faolligi orasida tafovutlar kelib chiqarkan. Endi bunday tafovutlar qanday jarayonlarda 
o‘z tasdig‘ini topishi mumkin? Shuning isboti bilan ozgina to‘xtalamiz. E’tibor bergan 
bo‘lsangiz maktabgacha yoshdagi bolalar xarakteri ham nutqi ham o‘zgacha ularning 
psixik, aqliy, fiziologik xususiyatlari tobora farq qiladi. Ularning o‘ziga tortadigan 
tomoni shundagi, ikki jins vakillari ya’ni o‘g‘il va qiz bolalar nutqida o‘xshashlik 
borligida. Bu qanday jarayon?[2] Bu psixologiyada “GENDER” nomi bilan yuritiladi. 
Gender aslida jinslar, jinslararo munosabatlarni bildirsada, maktabgacha yoshdagi 
bolalar nutqida boshqacha ifodasini topadi. Ya’ni ularning nutqidagi ayrim ovoz 
tonlari, jarangli, jarangsiz, muloyimlik, do‘q qilish jahl bilan fikrini aytish 
bolajonlarimiz orasida ikki jins vakillari orasida almashish kuzatiladi. Masalan qiz 
bolalarda yug‘onroq ovoz hukmini o‘tkazish buyruq xuddi o‘g‘il bolalardek bo‘ladi. 
O‘g‘il bolalarda aksincha xuddi qizlardek muloyimlik, nafosat, ovoz mayinligi bilan 
tafovut qiladi. Buning asl sababi psixologiya, irsiyat, tibbiyot, tarbiyaga bog‘liqdir. Biz 
ana shu masalani yechimini toppish uchun va mukammal o‘rganish va bartaraf etish 
uchun raqamlashtirilgan ta’lim va axborot texnologiyalarning o‘rni beqiyos kattadir. 
Masalan bolalarga, sen o‘g‘il bolasan unday gapirma dadil tur desak u bizni 
eshitmaydi. Uning uchun bizga audiovizual va vizual idrok asosida ko‘rgazmali 
qurollarda foydalanish afzalroqdir. Masalan qandaydir teatrni sahnalshtirganda o‘g‘il 
bolalarning hukmron ekanligi govdalantirilsa yanada yaxshi natija beradi. Qiz bolalar 
esa aksincha ularga gap bilan uqtirib bo‘ladi. Demak, biz bolalarning psixik va aqliy 
xususiyatlarini hisobga olish uchun ham rivojlanishda orqada qolmasdan 
innovatsiyaga mos bo‘lgan metod va vositalarda foydalanib yechim topish kerakdir. 
Bundan tashqari multifilmlar bolalarni bilim egallashga bo‘lgan ehtiyojini qondirishda 
katta yordam beradi. Bunda tarbiyachilar bolalarga tomosha qilish uchun 

---

131 
multifilmlarni internetdan keraklisini topa bilishi zarur va topib, yuklab olib ko‘rsatadi. 
Bugungi kun tarbiyachilari elektron raqamli kutubxonalardan foydalanishni bilishi 
muhim. Chunki, har vaqt yosh avlod ta’lim-tarbiyasi hayot-mamot masalasi bo’lgan.
Ta’lim-tarbiya masalasini yaxshi olib borishda keng ko‘maklashadigan vosita 
internetdan va axborot kommunikativ texnologiyalardan foydalanish hisoblanadi.
Xulosa o‘rnida shuni aytish lozimki, Biz malakali kadrlar salohiyatini yanada 
oshirish va ularni axborot texnologiyalar asosida ta’lim berish uchun qandaydaydir 
innovatsion o‘quv kurslari, seminarlar, treninglar faoliyati yo‘la qo‘yilsa, natija aynan 
hozirgi tizimga mos kelgan bo‘lardi. Va undan tashqari pedagoglarni raqamlashtirish 
savodiga jalb qilish uchun esa konferensiya, video, radio, ko‘rsatuv va eshittirishlar 
orqali ularni yangi tizimga jalb etish lozim.