Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

“O‘Z O‘RNINGNI TOP”.
Agar auditoriyada u yoki bu mavzu bo´yicha tortishuvlar vujudga kelsa, bu metod 
yordamida muammoning yechimini topish mumkin. Undan ko´pincha darsning kirish 
qismida foydalanishadi va o´tilayotgan mavzuni o´rganishga turli xil yondashuvlar 
mavjudligi namoyish etiladi. Bu bir tomondan. Ikkinchidan, talabalarga o´z fikrini 
bayon qilishga, muloqot ko´nikmalarini qaytadan tuzatishga imkoniyatlar mavjud 
bo´ladi. Uchinchidan, dars so´ngida o´qituvchi tomonidan mavzuni o´zlashtirish 
darajasini baholash aniq amalga oshiriladi. 
1. Auditoriyaning qarama-qarshi burchaklariga ikkita plakat osildi. Ularning biriga 
“roziman”, boshqasiga “rozi emasman” degan so´zlar yozilishi kerak. Plakatlarda ba’zi 
bir mavzuga oid savollar bo´yicha bildirilgan qarama-qarshi fikrlar ham yozilish 
mumkin. Masalan: “Baqa tuxumidan lichinka chiqadi, so`ng voyaga yetadi”, yoki 
“baqa tuxumidan voyaga yetgan organizm chiqadi”. 
2. Darsni tashkil etish qoidalari muhokama qilinadi. 
3. O`rganilayotgan muammo yuzasidan o´z fikrlariga mos keladigan plakat yoniga 
borish zarurligi talabalarga taklif etildi. 
4. Bo´lingan talabalardan o´z qarashlarini asoslash so´raladi. Bu paytda bir guruhdan 
ikkinchi guruhga o´tish ruxsat etiladi va shu tariqa sinf talabalarining hammasi jalb 
etildi. 
5. Muammo bo´yicha fikrlar bildirilgach, talabalar ichida munozara davomida o´z 
nuqtai nazarini o´zgartirganlar va boshqa guruhga o´tuvchilar bo´lishi mumkin. 
Bunday hollarda ular o´z o´rnini o´zgartirish sabablarini asoslashi kerak bo´ladi. 
6. Ishtirokchilardan opponentlari ichida muammo yuzasidan eng ishonchli fikr aytgan 
talabalarni aniqlash so´raladi. Fikrlar dalillanishi lozim.

---

110 
“ Menyu ” 
Yakka tartibda yoki kichik guruhlar bilan ish olib borishni hohlagan ijodkor 
o´qituvchiga “Menyu” metodidan foydalanish tavsiya etiladi. Bunda kichik guruh 
(talaba) ga aniq topshiriq beriladi. Misol, “Suyakli baliqlar sistematikasi” tasnifi xilma-
xil. O‘qituvchi har bir guruh uchun alohida topshiriq tayyorlaydi. 
I. Suyak – tog`ayli baliqlar turkumi. 
II. Losossimonlar turkumi.
III. Karpsimonlar turkumi.
IV. Treskasimonlar turkumi.
V. Kambalasimonlar turkumi.
Har bir guruh topshiriq oladi va 3 daqiqa davomida muhokama qilishadi, so´ngra har 
guruhlardan bittadan vakil o´qituvchi stoliga kelishadi va tayyor “Menyu”ni olib 
qaytishadi. Bu uzun qirqilgan qog`ozlar - “Turkumlar” bo´lib, ularda har xil 
turkumlarga xos xususiyatlar va vakillar bayon qilingan bo´ladi. Bu qog`ozlarda juda 
ko`plab belgi va xususiyatlar aks ettirilishi juda muhim. Guruh vakili turkumlardan 
tanlab oladi va o´z guruhiga olib keladi, keyin boshqa talaba shu ishni bajaradi va 
zaruriy materiallar yig`ilguncha bu holat davom etadi. 10 daqiqa davomida topshiriq 
muhokama qilinadi va rasmiylashtiriladi. Bu jadval qo´lda tayyorlanishi ham mumkin 
yoki javoblar og`zaki ham bo´lishi mumkin. Boshqa guruh vakillari savollar berishadi, 
o´qituvchi esa guruh ishlarini, sardor faoliyatini baholab boradi. 
Xulosa o`rnida shuni aytib o`tish joiz. Yuqoridagi metodlarni o`z o`rnida, mavzuga 
mosini qo`llash orqali o`quvchi talabalarning o`z ustida mustaqil ishlashiga, erkin, 
ravon fikrlashiga, muammoli vaziyatlardan og`ishmasdan chiqa olishiga, mantiqiy fikr 
yurita olishishiga erishish mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI
1.
J.Tolipova “Biologioyani o‘qitishda pedagogik texnologiyalar” T.: Cho‘lpon, 
2011. 
2.
Yo‘ldoshev J.G‘., Usmonov S.A.. Pedagogik texnologiya asoslari. - T.: Oqituvchi, 
2004.

---

111