Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

2. QURUQLIK HOLATINI BUZILISHI 
Tabiiy sabablarni yoki insonni xo‘jalik faoliyatidagi ta’siri ostida yerning xususiyati pasaya 
boshlayapti, ya’ni yerning degradatsiyasi ketayapti. Buni sababi esa o‘g‘it
va pestitsitlardan noto‘g‘ri foydalanishdan kelib chiqadi. 
Masalan, petitsitlarni dozasini oshirganda yerning hosildorligi pasayadi. Undagi 
mikroorganizm va xashoratlarni yo‘q kiladi. O‘ylanmasdan qilingan miliorativ ishlar chirindi 
qatlamini pasaytiradi, hosildor yerlarni kam mahsulli tuproq bilan to‘ldiradi. Daraxtlar kesilganida 
tagida uli qatlam shikastlanadi. Traktor bosib o‘tgan yo‘llar yerga katta zarar keltiradi. Ayniksa 
o‘rmon yong‘inlari katta zarar yetkazadi. Daraxtlar bilan birga butun xayvonot, mikroorganizm va 
o‘simik olami yo‘q bo‘lib ketadi. Yerning digrodatsiyasi yer flori va faunsini o‘zgarishi va 
hosildorlikni pasayishi, shur yerlarni paydo bo‘lishi bilan kuzatiluvchi eroziya jarayonini uz ichiga 
oladi. 
YERNING EROZIYASI. Bu yerning buzilishning har xil jarayoni. Eroziya sabablariga ko‘ra 
quyidagi turlarga bo‘linadi: suvli, shamolli, muzli, kuchkili, daryoli, biologik. Masalan ohirgi 25 yil 

---

820 
ichida Rossiyaning bir yashovchisiga to‘g‘ri kelgan qishloq xo‘jalik yerlari 24% ga kamaygan, 
shudgor 
maydoni 
18% 
ga. 
Shu 
sababli 
yerlarni 
ifloslanishi 
buzilishi
va degradazatsiyasi kuchayyapti. Yer qatlami ogir temir tuzlari bilan zaharlanishi asosan sanoat va 
transport chiqindilari evaziga, shuningdek zaharli chiqindilarni yerga ko‘mib qo‘yishdan kelib 
chiqayapti. Biologik hilma-hillikni pasayshi yoki yo‘q bo‘lib ketishi yerni qo‘rg‘oqchiligiga olib 
keladi. Bu suv resurslarini ozayish, o‘simlik qatlamlarni yo‘qolishi, faunalar qayta qurilishi
va kambag‘allashishi bilan kuzatiladi. Quruq yerlar inson tomonidan foydaanganligi tufayli 
cho‘llashib borayapti.