Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

 
4.12. Fermalar, struktura va vant konstruksiyalari. 
Temir-beton  fermalar  asosan  18  va  24  m  oraliqli  binolarni  yopishda 
qo‘llaniladi.  Umuman,  fermalar  belbog‘larning  shakli  va  panjarasining  bor-
yo‘qligiga  qarab  quyidagi  turlarga  bo‘linadiyu  yuqori  belbog‘i  siniq  shaklli, 
segment  panjarali,  parallel  belbog‘li  panjarali,  xovonsiz  segmentli,  xovonsiz 
parallel  belbog‘li  va  boshqa  turlari  bo‘lishi  mumkin.  Temir-beton  fermalarda 
po‘lat  sarfi  po‘lat  fermalardan  deyarli  ikki  barobar  kam;  shuning  uchun  oraliq 
30m  dan  kam  bo‘lganda  faqat  temir-  beton  fermalarni  qo‘llash  lozim.  Oraliq 
undan  katta  bo‘lganda  po‘lat  fermalarni  qo‘llagan  ma’qul.  CHunki  ularning 
massasi, tayyorlashdagi mehnat sarfi kam qiymatga ega temir-beton fermalardan 
ancha  arzon.  Biroq  qurilnshda  oralig‘i  60  m  va  undan  ortiq  bo‘lgan  hollarda, 
oldindan  kuchaytirilgan  ko‘p  oraliqli  qo‘shma  fermalar  muvaffaqiyatli 
foydalanilayotganiga misollar juda ko‘p. 
Fermalarning  balandligi  odatda  oraliqning  1/7-1/9  qismini  tashkil  etadi. 
Fermalarning  yuqori  bo‘g‘inlari  orasidagi  masofa  3  m  ga  teng  bo‘lib,  u 
ustyopma  qovurg‘ali  (qirrali)  plitalarning  bo‘ylama  qovug‘alari  orasidagi 
masofaga  mos  keladi.  Bu  esa  fermaga  qo‘yiladigan  yuklarni  fanat  tugunlarga 
uzatishni va xovonli fermalardagi yuqori belbog‘ning egilmasligini ta’minlaydi. 
Agar  binolardan  foydalanish  shartlariga  ko‘ra  ustunlarning  qadamini  18  m 
gacha  orttirish  talab  qilinsa,  u  holda  stropil  fermalar  bo‘ylama  yo‘nalishda 
qo‘yiladigan stropil osti fermalariga tiraladi.