Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

Seysmomustahkam binolarni loyihalashning umumiy qoidalari 
   Zilzilaga  bardoshli  binolar  loyihasini  tuzayotganda  ularning  plandagi 
ko‘rinishi  simmetrik  bo‘lishiga  hamda  massa  va  bikrliklarning  bir  tyokisda 
taqsimlanishiga  erishishga  intilmoq  zarur.  Devorlar  va  ramalarning  binoning 
bo‘ylama  va  ko‘ndalang  o‘qlariga  nisbatan  simmetrik  ravishda  joylashtirish 
lozim.  SHu  yo‘l  bilan  buralma  tebranishlarning  oldi  olinadi  yoki  ularning 
rivojlanishiga chek qo‘yiladi. 
   Bo‘ylama va ko‘ndalang devorlar bino plani uzra uluksiz ravishda tutashib 
ketishi  kerak.  Planda  ajralgan  (uzilgan)  devor  o‘zi  tutashgan  ikkinchi  devorga 
ziyon  etkazishi  mumkin.  Agar  biror  sababga  ko‘ra  devorning  uzlukli  bo‘lishi 
talab etilsa, u holda uning konstruktiv davomini rama ko‘rinishida olsa bo‘ladi. 
   Binoning  plani  iloji  boricha  sodda  bo‘lgani  ma’qul.  Planda  aylana, 
muntazam  ko‘pburchak,  kvadrat  yoki  to‘g‘ri  to‘rtburchak  shaklidagi  binolar 
zilzila  kuchlariga  qarshilik  ko‘rsatishda  murakkab  shaklli  binolardan  ustun 
turadi.  Agar  me’morchilik  yoki  ekspluatatsiya  talablariga  ko‘ra  planda 
murakkab  shakldagi  bino  barpo  etish  lozim  bo‘lsa,  u  holda  binoni  antiseysmik 
choklar  vositasida  oddiy  shaklli  qismlarga  ajratish  kerak.        Oddiy  shaklli 
binolarning devorlari va konstruktiv elementlari turli yo‘nalishlarda o‘zaro teng 
yoki  bir-biriga  yaqin  mustahkamlik  hamda  bikrlikka  ega  bo‘ladi;  shu  sababli 
gorizontal seysmik kuchning istalgan yo‘nalishida bunday binolar teng qarshilik 
ko‘rsatadi.  Bunday  binolar  buralma  tebranishlarga  ham  yaxshi  bardosh  beradi. 

---

 256 
 
 
Toshkentdagi  san’at  saroyining  tomosha  zali  planda  aylana  shaklda  bo‘lganligi 
sababli,  epitsentrga  yaqin  joylashgan  bo‘lishiga  qaramay,  1966  yil  zilzilasiga 
juda yaxshi bardosh bergan. 
Bino  yoki  uning  alohida  qismlarining  uzunligi  normaga  ko‘ra  cheklangan 
bo‘ladi.